KOBİ`lerin sıkıntısı bitmiyor

Teşvikli KOBİ yatırımlarına tahsis edilen kredi miktarı son dört yılın en düşük düzeyinde. Krediler daha küçük ölçekli yatırımlara verilirken, işletme kredileri ağırlık kazanmaya başladı. İmalat sanayiinde istihdam ve ihracata katkısı önemli boyutlarda olan küçük ve orta boy işletmelerde (KOBİ) kaynak sıkıntısı sürüyor. KOBİ yatırımlarına tahsis edilen krediler giderek son yılların en düşük düzeyine indi. Kredi aktarımı daha düşük ölçekli yatırımlara kaydı. Kredilerin yönü ise yatırımdan çok işletmeye dönük olmaya başladı.


Yatırım tutarının dörtte üçü kredilendirildi:

Geçen yıl KOBİ`lerin 78.9 milyon dolar tutarında bin 220 teşvikli yatırımına kredi tahsis edildi. Yatırımlarla 5 bin 546 kişilik istihdam yaratılması öngörülüyor. Kredi tahsis edilen teşvikli KOBİ yatırımlarının geçen yılki ortalama tutarı 60 bin dolar düzeyinde.

Kredi aktarılan teşvikli KOBİ yatırımlarının tutarı son dört yılın en düşük düzeyine indi. 1997`de 245.8 milyon dolarlık teşvikli KOBİ yatırımına kredi tahsis edildi. Tutar, 1998`de 127.1 milyon, 1999`da 138 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Geçen yıl ise kredilendirilen teşvikli KOBİ yatırım tutarı 78.9 milyon dolarda kaldı.

Kredi tahsisleri de en düşük düzeyde:

Teşvikli KOBİ yatırımları için geçen yıl toplam 60 milyon dolarlık kredi tahsis edildi. Bir başka ifadeyle yatırım tutarının yaklaşık dörtte üçü kredilendirildi. Tahsis edilen kredinin 34.7 milyon doları yatırım, 24.3 milyon doları işletme kredisi olarak verildi.

KOBİ`lere tahsis edilen kredilerin tutarı da son dört yılın en düşük düzeyine indi. Teşvikli KOBİ yatırımlarına aktarılan kredi miktarı 1997`de 129.1 milyon dolar idi. Kredi tahsisleri 1998`de 74.4, 1999`da 100.9 milyon dolar düzeyinde olmuştu.

Tahsis edilen kredilerin yatırım tutarına oranı ise düzenli bir biçimde yükseldi. Bir başka ifadeyle, teşvikli KOBİ yatırımlarının giderek daha büyük bir bölümü kredi desteğiyle gerçekleştirildi. 1997`de teşvikli KOBİ yatırımlarına tahsis edilen kredinin yatırım tutarına oranı yüzde 52 düzeyindeydi. Bir başka ifadeyle KOBİ yatırımlarının gerçekleşmesi için tutarın yarısı kadar özkaynak kullanmak yeterli oldu. İzleyen yıllarda yatırımcı KOBİ`ler daha az özkaynağa başvurur konuma geldi. Tahsis edilen kredinin yatırım tutarına oranı 1998`de yüzde 58.6`ya, 1999`da yüzde 73.1`e, geçen yıl da yüzde 74.8`e yükseldi.


Krediler küçük ölçekli yatırımlara:

KOBİ yatırımlarının kredilendirilen bölümünün artması, tahsislerin daha küçük boyutlu yatırımlara yönlendirilmesinden kaynaklandı. Tahsis edilen kredi, daha düşük tutarlı, ancak daha çok sayıda yatırıma aktarıldı.

Son dört yıldaki KOBİ yatırımlarının ortalama büyüklüğü de bu gelişmeyi gösteriyor. 1997`de kredi tahsis edilen teşvikli KOBİ yatırımlarının ortalama tutarı 160 bin dolar idi. Ortalama yatırım tutarı 1998`de 110 bin dolara, 1999`da 80 bin, geçen yıl da 60 bin dolara düştü.

Teşvikli KOBİ yatırımlarına tahsis edilen kredinin yönü de giderek değişti. Krediler yatırımdan çok işletmeye dönük olarak alınmaya başlandı. 1997`de KOBİ`lere tahsis edilen kredilerin yüzde 83.3`ü yatırım için verildi. Yatırıma yönelik tahsislerin toplam krediler içindeki payı 1998`de yüzde 80.2`ye, 1999`da yüzde 60.5`e, geçen yıl ise yüzde 58.8`e geriledi. Buna paralel olarak KOBİ`lere tahsis edilen işletme kredilerinin payı arttı. Bir başka ifadeyle, KOBİ`ler giderek daha yüksek miktarda işletme kredisine gereksinim duyar hale geldi.


Son iki aydan etkilenmedi:

KOBİ`lere yönelik kredi tahsisleri, geçen yılın son iki ayında yaşanan krizden etkilenmedi. Geçen yıl ayda ortalama 6.6 milyon dolarlık teşvikli KOBİ yatırımına 5 milyon dolarlık kredi aktarıldı. Bu ortalama son iki ayda da değişmedi. Geçen yıl Kasım ve Aralık aylarında toplam 12.2 milyon dolarlık teşvikli KOBİ yatırımına 9.3 milyon dolar kredi aktarıldı.


589.8 milyon dolarlık yatırıma kredi:

Son dört yılda 5 bin 636 teşvikli KOBİ yatırımına kredi tahsis edildi. Bu yatırımların toplam tutarı 589.8 milyon dolar. Yatırım tutarının yüzde 61.6`i kredilendirildi. Tahsis edilen toplam 363 milyon dolarlık kredinin 280 milyon doları yatırım için verildi. KOBİ yatırımlarıyla toplam 42 bin 859 kişi için istihdam olanağı yaratıldı.

Dört yıllık dönemde tutar olarak en çok İstanbul`daki teşvikli KOBİ yatırımları için kredi tahsis edildi. İstanbul`da 76.1 milyon dolarlık KOBİ yatırımı için kredi aktarıldı. Bu ili 61.9 milyon dolarla Ankara, 27.1 milyon dolarla Bursa, 27 milyon dolarla İzmir, 23 milyon dolarla Gaziantep izledi.

Sayı olarak ise İstanbul 831, Ankara 663, Samsun 422, Adıyaman 401, Yozgat 393 yatırımla ilk beşte yer aldı.

Tutar olarak en az Kırklareli, Şırnak, Yalova, Edirne ve Çanakkale`deki teşvikli KOBİ yatırımları için kredi tahsis edildi.

En az sayıda KOBİ yatırımına kredi aktarılan iller ise Kırklareli, Edirne, Karaman, Çanakkale ve Bilecik oldu.



KOBi teşvik belgelerine tahsis edilen krediler (1997-2000; milyon $)
Belge sayısı Yatırım işletme Toplam Sabit istihdam (adet) kredisi kredisi kredi yatırım (kişi)
Adana 105 4,79 1,87 6,66 12,44 380
Adıyaman 70 3,69 1,78 5,47 7,15 1.66
0Afyon 52 2,39 0,67 3,05 5,77 402
Ağrı 14 0,69 0,21 0,90 1,26 150
Aksaray 41 1,02 0,93 1,95 2,76 129
Amasya 60 2,11 1,00 3,11 4,77 342
Ankara 531 23,73 10,09 33,82 61,85 3.006
Antalya 44 1,19 0,91 2,10 3,54 273
Ardahan 17 0,89 0,24 1,12 1,71 155
Artvin 11 0,34 0,13 0,47 0,62 62
Aydın 37 1,65 0,70 2,35 4,73 228
Balıkesir 42 1,70 0,62 2,32 4,58 247
Bartın 26 1,36 0,46 1,82 2,74 253
Batman 28 2,03 0,54 2,57 3,29 468
Bayburt 10 0,67 0,20 0,87 0,99 58
Bilecik 10 0,49 0,12 0,62 1,11 61
Bingöl 36 2,03 0,61 2,63 3,28 301
Bitlis 29 1,54 0,52 2,07 2,57 155
Bolu 57 1,87 0,90 2,77 4,84 223
Burdur 79 2,25 1,60 3,85 6,30 288
Bursa 213 11,01 3,49 14,49 27,11 1.367
Çanakkale 9 0,28 0,04 0,32 0,56 57
Çankırı 21 1,15 0,29 1,44 2,22 241
Çorum 146 7,86 2,42 10,28 15,76 1.133
Denizli 22 1,32 0,23 1,55 3,10 146
D.Bakır 90 6,29 1,71 8,01 11,02 1.380
Edirne 4 0,19 0,07 0,26 0,54 40
Elazığ 137 7,94 2,73 10,67 14,72 1.020
Erzincan 24 1,16 0,38 1,55 2,12 244
Erzurum 84 4,07 1,34 5,41 7,74 718
Eskişehir 33 1,61 0,45 2,07 4,18 204
Gaziantep 282 8,09 6,74 14,83 23,03 938
Giresun 87 2,85 1,60 4,45 5,77 542
Gümüşhane 19 0,94 0,30 1,24 1,52 127
Hakkari 16 0,69 0,21 0,91 1,22 386
Hatay 62 2,18 1,55 3,73 5,53 270
İçel 73 2,96 1,17 4,13 7,68 429
Iğdır 33 1,65 0,50 2,15 2,88 279
Isparta 71 1,89 1,60 3,50 6,07 411
İstanbul 585 31,62 7,88 39,49 76,09 4.668
İzmir 199 10,72 3,04 13,77 26,97 1.545
K.Maraş 99 6,60 2,20 8,81 13,57 1.201
Karabük 39 1,18 0,43 1,60 2,60 220
Karaman 10 0,52 0,16 0,69 1,15 45
Kars 47 2,17 0,69 2,86 3,87 263
Kastamonu 67 2,68 0,76 3,44 5,15 444
Kayseri 105 4,83 1,48 6,31 11,84 1.227
Kilis 39 1,66 0,58 2,23 2,76 269
Kırıkkale 21 1,00 0,24 1,25 1,77 101
K.lareli 2 0,09 0,01 0,10 0,15 15
Kırşehir 49 1,25 1,03 2,28 3,47 227
Kocaeli 60 3,51 0,85 4,36 8,75 481
Konya 44 1,47 0,62 2,09 3,77 268
Kütahya 23 1,01 0,22 1,23 2,28 105
Malatya 129 6,14 2,56 8,70 11,89 849
Manisa 32 1,77 0,52 2,29 4,43 301
Mardin 40 2,55 0,73 3,28 4,47 798
Muğla 20 0,83 0,19 1,02 1,77 81
Muş 76 4,56 1,28 5,84 8,03 906
Nevşehir 56 2,16 1,16 3,31 4,80 259
Niğde 26 1,08 0,36 1,44 2,59 121
Ordu 83 3,67 1,88 5,55 7,50 720
Osmaniye 19 0,88 0,42 1,30 1,92 123
Rize 38 1,56 0,86 2,42 2,98 195
Sakarya 34 1,47 0,32 1,78 3,22 252
Samsun 163 6,67 3,61 10,28 16,15 1.374
Siirt 8 0,47 0,09 0,56 0,95 102
Sinop 84 3,89 1,47 5,36 7,12 807
Sivas 159 7,52 2,84 10,37 14,32 1.015
Şanlıurfa 123 7,84 2,86 10,70 13,74 1.532
Şırnak 7 0,21 0,19 0,40 0,46 93
Tekirdağ 16 0,71 0,27 0,98 1,86 110
Tokat 76 3,30 0,88 4,18 7,73 706
Trabzon 65 2,80 1,37 4,17 6,40 582
Tunceli 14 0,60 0,30 0,90 1,09 130
Uşak 14 0,86 0,10 0,96 1,89 126
Van 59 2,72 1,79 4,51 5,48 278
Yalova 4 0,23 0,06 0,28 0,53 35
Yozgat 105 4,34 2,24 6,57 8,36 698
Zonguldak 72 3,29 1,08 4,38 6,76 814

TOPLAM 5.636 262,98 100,55 363,52 589,82 42.859


Tutar olarak KOBi yatırımlarında ilk beş il Yatırım
Yat.tut. Akt.kredi istihdamadedi (mln $) (mln $) (kişi)1997
İstanbul 198 37,50 18,46 1.880
Ankara 178 32,10 16,21 1.611
İzmir 101 18,40 9,02 921
Bursa 97 17,20 8,70 758
K. Maraş 37 7,50 4,35 544
Diğer iller 976 140,58 76,74 9.804

TOPLAM 1.550 245,78 129,13 14.9741998
İstanbul 182 21,10 10,27 2.012
Ankara 95 11,00 5,80 712
Gaziantep 66 5,50 3,02 240
İzmir 43 4,60 2,34 470
Çorum 40 4,60 2,90 288
Diğer iller 785 84,94 53,02 8.683

TOPLAM 1.171 127,14 74,45 12.1171999
Ankara 149 12,10 7,58 442
İstanbul 94 8,50 5,14 419
Şanlıurfa 56 5,70 4,79 726
Gaziantep 86 5,50 3,69 245
Samsun 59 4,50 3,25 379
Diğer iller 1.310 106,22 79,74 8.390

TOPLAM 1.695 138,02 100,94 10.2222000
İstanbul 111 8,90 5,62 357
Ankara 109 6,70 4,24 241
Gaziantep 94 5,70 4,82 202
Yozgat 45 3,50 2,84 333
Samsun 44 3,10 2,30 303
Diğer iller 861 54,08 42,48 4.413

TOPLAM 1.220 78,88 60,00 5.546