Ankara`yı Bekleyen Reçete

AB üyesi ülkeler Nice`te Temel Haklar Şartı`nı tartışacak. Metnin yasal bağlayıcılığı zirvede kabul edilirse Türkiye, AB hedefi doğrultusunda yapacağı Anayasa için bu şartı temel alacak.


Metin Avrupa`da tartışılıyor, çünkü içerdiği hükümler Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa Konseyi`nin uyguladığı hükümlerden daha ayrıntılı. Doç. Dr. Işıl Karakaş`ın bu konudaki yorumu şöyle: Bu belge Avrupa`da çok beğeni kazanmadı. Avrupa`daki sol grupların sendikal haklarla ilgili ifadelere tepkisi var. Metin kültürel sorunlar, vicdani ret, cinsel tercih, kürtaj gibi konulara bir düzenleme de getirmiyor. Doç. Dr. Karakaş, bu tartışmalara rağmen metnin içerdiği hükümler konusunda Nice`den çıkacak kararın önemli olduğunun altını çiziyor ve ekliyor: Metin Avrupa`nın yeniden yapılanmasını öngören, halklar arasında ortak değerleri ve siyasi birliğin oluşturulmasının bir adımı olarak ortaya çıktı. Bu, Avrupa bütünleşmesinin yeni aşamasının parçasıdır. Sadece Ortak Pazar değil, güvenlik ve özgürlük alanı yaratma çabasıdır. İçerdiği hükümler yeni Avrupa Anayasasının başlangıç bölümü olarak ileride kabul edilebilir.


Anayasa hukukçusu Prof. Süheyl Batum ise, Avrupa Birliği`nin gelecekte oluşturmayı planladığı yapının yasal çerçevesinin Temel Haklar Şartı metnine dayanacağını söylüyor. Eğer bu ihtimal gerçekleşirse, Prof. Batum, Türkiye`nin bu metin karşısında ne yapmak zorunda olduğunu şöyle anlatıyor: Avrupa bu metinle ortak değerler; yani özgürlük, adalet ve insan hakları üzerine kurulu bir mekân ve buna bağlı yurttaşlar yaratmak niyetinde. Avrupa`nın ileriye dönük bu çabası AB`ye girmeye çalışan Türkiye`yi de etkiler, eğer Türkiye bir Anayasa değişikliği yapacak olursa bu metnin çerçevesi dışına çıkamaz. Temel Haklar Şartı, Türkiye`de tartışma konusu olan birçok soruna da açıklık getirecek. Nice`de bağlayıcı karar alınırsa, Türkiye ölüm cezasını yasaklamak zorunda. Birlik yurttaşlarının kendilerini siyasal olarak ifade ettikleri siyasi partilerin kapatılmasını yasaklayan metin, azınlık sayılan görüşlerin sahibi partilerin yaşatılmasını demokrasinin bir gereği olarak görüyor. Metinde azınlıklarla ilgili olarak yeralan bir başka hüküm ise Türkiye`nin sadece dinsel değil, dilsel azınlıkları da tanıması gerektiğini gösteriyor. 22`nci maddede yeralan ifade nedeniyle Türkiye azınlıkları Lozan`da yeralan gayri müslimler olarak sınırlayamayacak. Temel Haklar Şartı`nda seçme, seçilme, oy verme ve serbest dolaşım hakkı sadece Avrupa Topluluğu vatandaşlarına verilmiş durumda. Nice`de yapılacak toplantıda bu konunun da tartışılması bekleniyor. (YENİ BİNYIL)