3 değişiklik hemen yürürlüğe girecek, diğerleri 2019'da

Anayasa değişikliğinin referandumda resmi olmayan sonuçlara göre kabulünün ardından 3 değişiklik hemen yürürlüğe girecek, diğerleri için 2019 beklenecek.

Parlamenter sistem yerine cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin getirilmesini ve cumhurbaşkanına geniş yetkiler verilmesini öngören anayasa değişikliğinin dünkü referandumda kabul edilmesinin ardından üç değişiklik 2019 beklenmeden yürürlüğe girecek.

Referandumun resmi olmayan sonuçlarına göre anayasa düzenlemesi yüzde 51'in üzerinde destek alırken, muhalefet sonuçların "meşruiyetini" tartışmaya açtı.

Değişikliklerin büyük bir çoğunluğu 3 Kasım 2019'da hayata geçerken, üç değişiklik ise hemen yürürlüğe girecek.

Bu çerçevede Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu 30 gün içerisinde yeniden yapılandırılacak, askeri yargının kaldırılması hemen yürürlüğe girecek ve Cumhurbaşkanı'nın partiye üyelik hakkı da hemen uygulanabilecek.

##$HABER_1438013$##

Kabul edilen düzenleme ile ilk üçü hemen yürürlüğe girecek olanlar olmak üzere uygulamaya girecek olan değişiklikler şöyle:

* Cumhurbaşkanı seçilen kişinin partisiyle ilişiği kesilmesi şartı kaldırılmasıyla, cumhurbaşkanının partisine üye ve genel başkan olabilmesinin önü açıldı.

* Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun ismi 30 gün içinde Hakimler ve Savcılar Kurulu olarak değişerek, üye sayısı 22'den 13'e, daire sayısı da üçten ikiye düşürülecek. Adalet Bakanı ile müsteşarının doğal üye olacağı Kurul'un dört üyesini cumhurbaşkanı, yedisini TBMM seçecek.

* Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamayacak.

DİĞER DÜZENLEMELER

* Milletvekili sayısı 550'den 600'e çıkacak.

* Milletvekili seçilme yaşı 25'ten 18'e indirilecek. Ancak askerlikle ilişiği olanlar bu kapsam dışında kalacak. (Erdoğan 18 yaşında milletvekili olanların askerlikten muaf olacağını söyledi. Dolayısıyla düzenleme yasalaşırsa, sonradan Meclis'te yapılacak yeni bir yasal düzenlemeyle -milletvekili seçilenlerin askerliğiyle ilişiği kalmamıştır-tarzı bir ifade eklenmesi muhtemel)

##$HABER_1438005$##

* TBMM seçimleri dört yılda değil beş yılda bir, Cumhurbaşkanlığı seçimleri de beş yılda bir yapılacak ve iki seçim bir arada aynı gün olacak. Bu çerçevede TBMM'nin bir sonraki seçimi ve cumhurbaşkanı seçimi için 3 Kasım 2019 tarihi belirlendi.

* Genel seçime bir yıl ve daha az kalmışsa TBMM seçimi cumhurbaşkanı seçimi ile yenilenecek.

* TBMM denetim yetkisini "meclis araştırması, genel görüşme, meclis soruşturması, yazılı soru" yollarıyla kullanabilirken, "gensoru" Meclis'in yetkileri arasından çıkacak.

* Bakanlar kabine dışından atanacak. Milletvekilleri, cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakan olarak atanırsa TBMM üyelikleri sona erecek.

* TBMM, üye tam sayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesini istemesi durumunda ise önünde bir engel olmayacak ancak bu durumda kendisinin de seçimi yenilenecek.

CUMHURBAŞKANI SEÇİMİ, GÖREV VE YETKİLERİ

* Cumhurbaşkanı 40 yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından seçilecek.

* Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıl olacak, bir kişi en fazla iki kez cumhurbaşkanı seçilebilecek. Ancak Meclis, cumhurbaşkanının ikinci döneminde seçimlerin yenilenmesine karar verecek olursa cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilecek. (Anayasa değişikliği ilk genel seçimlerin 2019 Kasım'da yapılmasını öngörülüyor.)

* 100,000 seçmen imzasıyla cumhurbaşkanlığı seçimleri için aday gösterilebilecek.

* Cumhurbaşkanı seçiminde geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday seçilecek. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, oylamayı izleyen ikinci Pazar günü ikinci oylama yapılacak. İkinci oylamaya, ilkinde en çok oy alan iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek.

* Cumhurbaşkanı "devletin başı" olarak yürütme yetkisini kullanacak. Başbakanlık kaldırılacak.

* Cumhurbaşkanı kanunları yayımlayacak ve tekrar görüşülmek üzere TBMM'ye geri gönderebilecek. Kanunların anayasaya aykırılığı gerekçesiyle AYM'ye iptal davası açabilecek.

* Cumhurbaşkanı, yardımcıları ile bakanları atayacak ve görevlerine son verecek. Cumhurbaşkanının hastalığı ve yurt dışına çıkması durumlarında yerine bir yardımcısı vekalet edecek ve cumhurbaşkanı yetkilerini kullanabilecek.

* Cumhurbaşkanı üst düzey kamu yöneticilerini atayacak ya da görevlerine son verecek.

* Cumhurbaşkanı yürütme yetkisine ilişkin konularda kararname çıkarabilecek, temel hak ve hürriyetler ile siyasi hak ve hürriyetler kararname kapsamı dışında olacak. Kanunda açıkça düzenlenen konularda da cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamayacak. Cumhurbaşkanı kanunların uygulanması için yönetmelik çıkarabilecek.

* Cumhurbaşkanı, "tabi afet, ağır ekonomik bunalım, savaş, savaşı gerektirecek durumun baş göstermesi, seferberlik, ayaklanma, kuvvetli kalkışma, şiddet hareketlerinin yaygınlaşması" gibi hallerde OHAL ilan edebilecek. OHAL döneminde çıkarılacak cumhurbaşkanlığı kararnameleri, olağan dönemdeki sınırlamalara tabi olmayacak ve bu çerçevede cumhurbaşkanı temel hak ve hürriyetlerle ilgili kararname düzenleyebilecek.

* Bütçeyi Cumhurbaşkanı yapacak. Bütçe kanunu, süresinde yürürlüğe konmazsa geçici bütçe kanunu çıkarılacak.

* Ekonomik ve Sosyal Konsey, ekonomik ve sosyal politikaların oluşturulmasında cumhurbaşkanına istişari nitelikte görüş bildirecek. (Mevcut sistemde Başbakan'a bildiriyordu.)

* Yükseköğretim Kurulu, üniversitelerce seçilen adaylar arasından cumhurbaşkanınca atanan üyeler ve cumhurbaşkanınca doğrudan seçilen üyelerden oluşacak.

CUMHURBAŞKANI'NIN DENETLENMESİ VE YÜKSEK YARGI

* Cumhurbaşkanı hakkında bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek. Meclis, soruşturma açılmasına üye tam sayısının beşte üçünün gizli oyuyla karar verebilecek. TBMM, üye tam sayısının üçte ikisinin gizli oyuyla Yüce Divan'a sevk kararı alabilecek. (Mevcut anayasadaki düzenlemede Cumhurbaşkanı vatana ihanet dışında bir suçtan yargılanamıyor. Bunun için de Meclis tam sayısının üçte birinin teklifi ve beşte üçünün kabul oyu gerekiyor.)

* Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri ile teşkilat yapısı Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenecek.

* Askeri yargıdan gelen üyelerin çıkarılmasıyla Anayasa Mahkemesi'nin (AYM) üye sayısı 15'e indirilecek. Üyelerin üçünü TBMM, geriye kalan 12 üyeyi ise Cumhurbaşkanı atayacak. AYM Genel Kurulu en az 12 yerine en az 10 üyeyle toplanabilecek.

* Mili Güvenlik Kurulunun (MGK) yapısında da değişiklik yapılarak, Jandarma Genel Komutanı'na yer verilmeyecek.

* Referandumda 'evet' çıkmasının ardından, kanunun yayımı tarihinden itibaren en geç altı ay içinde TBMM, gerekli Meclis İçtüzüğü değişiklikleri ile diğer kanuni düzenlemeleri yapacak.