Türkiye İçin CPC Tehdidi Kapıda

Türkiye için en büyük tehlike sessiz ve derinden ilerlerken, Türkiye çaresizce gelişmeleri izliyor. Kazakistan`ın Tengiz bölgesinden Rusya`nın Novorossisk Limanı yakınlarına kadar uzanan CPC (Caspian Pipeline Consorcium) petrol boru hattı, 2001 yılı ortalarında tamamlanacak. CPC hattı, boğazları ve Karadeniz`i petrol yolu haline getirecek, Kazakistan`ın bakü-Ceyhan`a uzun süre petrol vermesini önleyecek ve Bakü-Ceyhan`a rakip olan by-pass hatlarının önünü açacak.

Hazar bölgesindeki petrol ve gaz mücadelesinde sessiz sedasız önemli gelişmeler yaşanıyor.

Türkiye Bakü-Ceyhan`ın yapımı için niyet anlaşmalarını büyük törenlerle imzalarken, hem Bakü-Ceyhan`ı, hem de Türkiye`yi çok zor durumlara düşürecek CPC boru hattı projesi büyük bir süratle devam ediyor. Kazakistan`ın en büyük petrol sahası olan Tengiz`de büyük çoğunluğu Amerikan şirketi Chevron`a ait olan petrolü Rusya`nın Novorossisk Limanı yakınındaki bir limana taşıyacak olan CPC boru hattının ilk aşamasının 2001 yılının ortalarında tamamlanacağı belirtiliyor. İlk aşaması 2.4 milyar dolara, tamamı ise 4.2 milyar dolara tamamlanacak olan CPC; 930 mil uzunluğunda olacak. Hattın ortakları arasında Rusya, Kazakistan, Chevron, LukArco, Mobil-Exxon, RosneftShell, Oman, Brtish Gas, Agip, Kazak Pipeline Ventures ve Oryx bulunuyor.

Türkiye için olumsuzluklar

CPC boru hattının realize olması, türkiye açısından çok önemli tehlikeleri de beraberinde getirecek. Boru hattı ilk aşamada 26 milyon ton, ikinci aşamada 72 milyon ton petrolü Karadeniz`e ve boğazlara getirecek. Böylece petrol yolu olmayacağı açıklanan boğazların günlük petrol trafiği 2 milyon varil artacak. Karadeniz`de dev tankerler mevcut trafiğin iki katı miktarda petrolle potansiyel tehlike yaratacaklar.

Boru hattının Türkiye için bir başka olumsuz tarafını, Rusya`nın bölgedeki ana ihraç yolu olmaya devam etmesi oluşturacak. Rusya`ya alternatif Bakü-Ceyhan ve Bakü-Supsa hatlarıyla bölgedeki ülkelerin bağımsızlığı pekiştirilmeye çalışılırken, Amerikan şirketlerinin desteğinde Rusya, bölgenin en büyük boru hattının vanasını ele geçirecek.

Kazaklar bütün petrollerini CPC`den taşıyabileceği için Bakü-Ceyhan`a petrol vermek zorunda olmayacak. Böylece 50 milyon tonluk kapasitesinin 25 milyon tonunun Kazak petrolü ile doldurulması beklenen Bakü-Ceyhan`ın içini doldurmak kolay olmayacak.

Chevron ve Mobil-Exxon gibi iki dev petrol şirketi CPC`ye destek verdiği için Bakü-Cyehan`a sponsor olan gruba dahil olmuyorlar. Bu da, CPC ile Bakü-Ceyhan arasındaki çelişkiyi ortaya koyuyor.

Türkiye, gelişmeleri çaresizlikle izliyor. CPC`ye karşı nasıl önlem alınacağı hala bell ideğil. Ancak Türkiye, boğazları kapatma yoluna giderse bu kez boğazları by-pass hatları gündeme gelecek. Bu hatların yapılması da Bakü-Ceyhan`ın rafa kalkması anlamına gelebilecek.

CPC`nin yapısı ise bölgedeki mücadelenin tarafları arasındaki girift ilişkileri ortaya okyması bakamından son derece önemli. Amerikan Arco şirketi projede Lukoil ile ortaklaşa yer alıyor.

Arco BP tarafından satın alındığı için projenin doğal ortakları arasına BP de girdi. BP, aynı zamanda Bakü-Ceyhan`ı yapması beklenen şirketler arasında. Ayrıca Shell projede Rus Rosneft ile ortak. Projede Rusya devlet olarak da paya sahip. (DÜNYA)