Bölgeler arası gelişmişlik makası açıldı

Yatırımların belli illerde yoğunlaşması nedeniyle bölgeler arası gelişmişlik makası giderek daha da açılıyor.

İstihdamın belli bölgelerde yoğunlaşmasına yol açması nedeniyle iç göçün de kaynağını oluşturan bu gelişme 2000 yılına da damgasını vurdu. Geçen yıl teşvik belgesine bağlanan yatırımlarda, Marmara Bölgesi ile TEAŞ`ın Afşin-Elbistan`daki santral yapımı dolayısıyla Akdeniz Bölgesi, genel nüfus içindeki ağırlığının yaklaşık iki katı düzeyinde pay aldı. Ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 20`sinin yaşadığı Doğu ve Güneydoğu`nun yatırımlardaki toplam payı yüzde 6.7`de kaldı. İç Anadolu, Ege ve Karadeniz`in yatırımlardaki payı da nüfustaki ağırlığına göre çok düşük kaldı. Yeni yatırımların bölgesel dağılımı paralelinde, yaratılacak istihdamın da başta Marmara olmak üzere batıda yoğunlaştığı dikkati çekti.

Geçen yıl teşvik belgesine bağlanan toplam yatırım tutarı çok bölgeli yatırımlar dışarıda tutulduğunda 7 katrilyon 789.5 trilyon lira olarak gerçekleşti. Buun yüzde 41.4 oranındaki 3 katrilyon 222 trilyonunun Marmara`ya yönelik olduğu belirlendi. Ülke nüfusunun yüzde 26 dolayındaki bölümünün yaşadığı Marmara Bölgesi`nin yatırımların yarıya yakınını alması, bölgeler arası gelişmişlik farklarının giderek daha da büyüdüğünü ortaya koydu.

Geçen yıl teşvik belgesine bağlanan çok bölgeliler de dahil tüm yatırımlarad öngörülen 188 bin 840 kişilik istihdamın da yüzde 41.5`i oranındaki 78 bin 418`inin Marmara`da gerçekleşeceği belirlendi.

Akdeniz`in payındaki artış hızı

Genel nüfusdaki payı yüzde 13 dolayında bulunan Akdeniz Bölgesi`nin toplam yatırım tutarında aldığı payı da TEAŞ`ın Afşin Elbistan`da gerçekleştireceği ve kasım ayında teşvik belgesine bağlanan 1 katrilyon 231.1 trilyon liralık santral yatırımının etkisiyle, 1 katrilyon 865.9 trilyona ulaştı. Akdeniz Bölgesi`nin teşviklik yatırımlarda ilk on ay itibariyle yüzde 7.3 olan payı, kasım ayında teşvik kapsamına alınan bu dev yatıırm dolayısıyla ocak-kasım dönemi itibarile yüzde 23.6`ya, yılın tümünde de yüzde 24`e yükseldi.

1.2 katrilyonluk santral dolayısıyla yatırım büyüklüğünde, ikinci sırada yer alan Akdeniz`in, yaratılacak istihdamdaki payı ise bu derece yüksek olmadı. Akdeniz`in toplam istihdamdan aldığı pay ise yüzde 10.2 oranında 19 bin 233 kişi olarak gerçekleşti.

Doğu-Güneydoğu

Geçen yıl Güneydoğu`ya yönelik 312.6 trilyon, Doğu Anadolu`ya yönelik 208.5 trilyon liralık yatırım teşvik belgesine bağlandı. Toplam nüfusun yaklaşık yüzde 10`unun yaşadığı Güneydoğu`nun yatırımlardaki payı ise yüzde 2.7`de kaldı. Buna göre nüfusun yüzde 20`ye yakın bölümünün yaşadığı bu iki bölgenin yatırımlardaki toplam payı yüzde 6.7 düzeyinde oluştu. Doğu ve Güneydoğu, yaratılacak toplam istihdam da yüzde 8.7 oranında 16 bin 357 kişilik pay aldı.

Diğer bölgelerin yatırımlardan aldığı payların da nüfustaki ağırlıklarına göre çok düşük kaldığı dikkati çekti. Nüfusun yaklaşık yüzde 17`sinin yaşadığı İç Anadolu`nun yatırımlardaki payı yüzde 10.1; nüfustaki payı yüzde 13 dolayında bulunan Ege`nin yatırımlardaki payı yüzde 8.5`de kaldı. Toplam nüfustaki ağırlığı yüzde 13 dolayında bulunan Karadeniz Bölgesi`nin yatırımlardaki payı da yüzde 9.4 ile düşük çıktı.

İç Anadolu, 25 bin 534 kişi ile toplam istihdamda yüzde 13.5 pay aldı ve Marmara`nın ardından ikinci sırada yer aldı. 25 bin 377 kişiye iş yaratılacak Ege Bölgesi`nin toplam istihdamdaki payı da yüzde 13.4 olarak gerçekleşti. Karadeniz7in istihdamdaki payı da 14 bin 852 kişi ile yüzde 7.9 düzeyinde gerçekleşti.

Birden çok ili kapsayan, teknoloji-yoğun nitelikteki çok bölgeli yatırımlar geçen yıl teşvik belgesine bağlanan toplam yatırım tutarının yüzde 11.1`ini oluşturdu. Çok bölgeli yatırımlarda 9 bin 69 kişilik istihdam öngörüldü. bu da yaratılacak toplam istihdamın yüzde 4.8`ini oluşturdu.