Rusya ile ticarette ikinci bahar dönemi

Rusya pazarı, Türk girişimcileri ve yatırımcıları açısından 1998 yılına kadar ve 1998 sonrası olmak üzere iki döneme ayrılıyor. Rusya’nın serbest piyasa ekonomisine geçmesinden sonra bu bakir ve büyük pazara akın edenlerin başında Türk girişimci ve yatırımcıları vardı.

Öyle ki 1998 yılına gelindiğinde, Rusya federasyonu Türkiye’nin Almanya’dan sonraki en büyük ticari partnerlerinden biri olmaya doğru hızla tırmanıyordu.

1998’de kriz patlak verdiğinde, çoğu işadamı için bu Pazar eski önemini kaybetti. Laleli-Moskova hattında, Merkez Bankası verilerine göre hacmi 8 milyar dolara ulaşan bavul ticareti hızla geriledi. Bavul ticaretinde pastanın, bugün 1.5-2 milyar dolara kadar düştüğü tahmin ediliyor. Ancak, özellikle bavul ticareti dediğimiz kayıtdışı ihracat alanında imkanlar azalıyor. Rusya Federasyonu’nun kısa bir süre sonra Dünya Ticaret Örgütü’ne girmesinden sonra bavul ticaretine izin vermesi imkanı da kalmayacak.

Rusya’ya dönüş

Önceki hafta Koç ile Enka’nın ortak gerçekleştirdiği alışveriş merkezinin açılışı dolayısıyla gittiğimiz Rusya Federasyonu’nun başkenti Moskova’da Türkiye için önemli olan bu pazardaki son gelişmelerle ilgili nabız yokladık. Türkiye için yaklaşık üç yıldır tam bir çıkmaza giren Rusya pazarından yeniden canlanma işaretleri geliyor. Çünkü Rusya 1998’de içine girdiği ekonomik bunalımdan geçen yıldan itibaren yavaş yavaş çıkmaya başladı. Bunu iyi gözleyen Türk işadamları Rusya pazarını yeniden gündemlerine alarak, ülkede yatırım için fizibilite çalışmalarına başlamış durumda.

Krizin bittiğini gören ABD’li ve Avrupalı yatırımcılar ise, daha erken davranarak, Rusya’da geçtiğimiz yıl 10 milyar dolarlık yatırım gerçekleştirdi. Rusya ekonomisinin geçtiğimiz yıl gösterdiği performanstan Rus halkı kadar, yabancı yatırımcılar da son derece memnun.

Yıldızı parladı

Türkiye’nin Moskova Büyükelçisi Nabi Şensoy, Rusya’daki ekonomik ilgili olarak 2000’de enflasyonun yüzde 36’dan yüzde 19’a gerilediğini vurguluyor.

Rusya GSMH’sının yüzde 7.6 oranında artış kaydettiğini, sanayi üretiminin yüzde 9 oranında yükseldiğini, yüzde 3 artışla ilk defa tarımsal üretimin pozitife geçtiğini ve yine ilk kez dış ticaretin 60 milyar dolar fazla verdiğini hatırlatan Şensoy, şu değerlendirmede bulunuyor:

“Ekonomideki bu gelişmede, petrol fiyatlarındaki artışın da etkisi var. Rusya, petrol fiyatlarındaki yükselişle, 35 milyar dolar gelir sağladı. Bu yıl Rusya ekonomisinde belki aynı büyüklükte bir performans gerçekleşmeyebilir ama bir düşüş de kesinlikle beklenmiyor. Bu nedenle de geçtiğimiz yıl ülkeye 10 milyar dolarlık yatırım yapan yabancı yatırımcıların bu yıl yatırımlarını daha da artırması bekleniyor.”

Yeni strateji

Büyükelçi Şensoy, Rusya ekonomisinde 2000 yılında başlayan süreci “yeni dönem” olarak yorumluyor ve açıklamalarını şöyle sürdürüyor.

“Rusya’daki ekonomik göstergeler toparlanmayı işaret etmekle beraber güven birkaç yıl içinde oluşur. Türk işadamları, tabiatıyla biraz beklemeyi tercih ediyorlar. Fakat bir yandan da yatırım imkanlarına bakıyorlar. Türkiye’nin bundan sonra Rusya’da yapacağı iş yatırım yapmaktır.”

Türkiye’nin Rusya’daki büyük yatırımlarının başında Koç-Enka ortaklığı olan Ramstore süpermarket ve iş-alışveriş merkezleri, Anadolu Grubu’nun Efes Pilsen ve Coca Cola fabrikaları geliyor.

Yatırımlar büyüyor

Türk şirketlerinin Rusya’daki bu yatırımları, önümüzdeki dönemde de devam edecek. Örneğin, Moskova’da beş süpermarket, üç iş ve alışveriş merkezi için 125 milyon dolarlık yatırım yapan Koç-Enka ortaklığı, yatırımlarını aynı hızla sürdürecek. Bugüne kadar, Rusya’da yaklaşık 100 milyon dolarlık yatırım yapan Efes Pilsen’in yatırımı, tevsii yatırımıyla 140 milyon dolara ulaşacak.

Rusya’nın avantajları

Rusya’da yatırım yapmanın cazibesi ne? Bu sorunun en açık yanıtını Moskova’yı alışveriş merkezleriyle adeta donatan Koç Holding İdare Meclisi Başkanı Rahmi Koç şöyle veriyor:

“Rusya’da kar marjları Türkiye’den daha yüksek. Moskova Belediye Başkanı Yuri Lujkov, Türk yatırımcılara her türlü yardımı yapmaya hazır. Lujkov, bize ‘Sizin kar etmeniz iyidir. Çünkü vergi ödeyeceksiniz ve yatırıma devam edeceksiniz’ diyor. Rusya’da yatırım yapmamak için işadamı olmamak lazım.”

Moskova Belediye başkanı Yuri Lujkov da, Türk işadamlarına “Durmayın yatırım yapın. Aksi halde geç kalırsınız” mesajını veriyor.

Türk işadamları sırada

Koç, önümüzdeki dönemde Rusya’da rekabetin artacağını ifade ederken, perakende zinciri Alman Metro Grubu’nun Moskova’ya 150 milyon dolarlık yatırım kararı aldığını bildiriyor.

Koç, Ramstore’ları başta Leningrad olmak üzere Moskova dışındaki şehirlere de yayacaklarını belirtirken, Rusya’da perakende dışında başka sektörlerde yatırım
yapmayı planladıklarını da açıkladı. Koç Holding İdare meclisi üyesi Sevgi Gönül, Koç Grubu’nun yurtdışındaki en başarılı işi olarak Rusya’daki Ramstore yatırımını gösteriyor.

Rusya’da yatırım yapmayı planlayan Türk grupları hangileri? Sorumuza Türkiye’nin Moskova Büyükelçisi Nabi Şensoy,Türkiye Şişe Cam Fabrikaları, Beymen, Gima, Beğendik Grubu ve Yimpaş’ın Moskova’da yatırım için araştırma yaptıklarını açıklayarak yanıt veriyor.

Şensoy, ayrıca küçük ve orta boy işletmelerin temsilcilerinden oluşan KOBİ heyetlerinin, Moskova’da yoğun temaslarda bulunduklarını vurguluyor.