Kırmızıdan Korkan Beyaz Ete Koşuyor

Türkiye, 1996 yılında yaşanan ve kırmızı et satışlarını neredeyse durma noktasına getiren “Deli Dana” krizinin ardından son günlerde yurda kaçak yollarla sokulan et şokuyla sarsıldı.

İşleyip ihraç edeceğiz diye son beş yılda Türkiye’ye Hindistan başta olmak üzere Avustralya ve ABD’den 600 tonun üzerinde çift hörgüçlü öküz ve buffalo eti getirip iç piyasaya süren şebekenin, naylon faturalarla yaptıkları bu kaçıkçılığın sonucunda 500 trilyon liralık bir vurgulan yaptığı belirlendi.

Skantalın ortaya çıktığı tarihten bu yana başta İstanbul olmak üzere Türkiye’nin birçok büyük ilindeki kırmızı et tüketiminin yüzde 50 oranında düştüğü bildiriliyor.

Buffalo skandalından kasaplar kadar, sektörün önde gelen entegre et tesisleri de nasibini aldı. Bu alanda faaliyet gösteren firma yetkilileri, satışlarda yüzde 10 ile yüzde 50 arasında düşüş yaşadıklarını itiraf ettiler. Oysa kırmızı et üretici ve perakendecileri Ramazan ayının başlamasıyla birlikte talepte canlanma bekliyordu.

Buffalo skandalı nedeniyle kırmızı et satışlarında yaşanan düşüş beyaz et üreticilerinin yüzünü güldürdü. Beyaz et üreticileri şu aralar yüzde 20 ile yüzde 30 oranında artan talep nedeniyle iyi bir dönem geçirdiklerini söylüyorlar.

Tek umut Ramazan

Ekonomist olarak kamuoyunu son dönemde bankalar operosyanu ile birlikte meşgul eden buffalo operasyonu, dolayısıyla buna neden olan kaçak et girişi ile ilgili nedenleri tüm yönleriyle araştırdık.

Bu araştırmamızda Türkiye’ye kaçak et ve canlı hayvan girişinin 10 yıldan beri devam ettiği, bu konunun sektör yetkilileri tarafından defalarca yasal mercilere bildirildiği halde hiçbir önlem alınmadığı gerçeği ortaya çıktı. Buffalo operasyonu sonrası ortaya çıkan kaçak et skandalından önce Ramazan ayının başlamasıyla birlikte toptan karkas etin şu anda 2 milyon 850 ile 2 milyon 900 bin lira olan kilogram fiyatının 3 milyon 200 bin lira düzeyine yükselmesini bekleyen toptancıların bu beklentisi de boşa çıktı.

Yüzde 50 düşüş

Aynı durum et ürünleri için de geçerli. Salam, sucuk ve Sosis gibi et ürünlerinin satışı da kaçak et skandalı sonrası üzde 50 oranında azaldı.

Toptan et fiyatlarının geçtiğimiz haziran ayından bu yana kiloda 500 bin lira düzeyinde artış gösterdiğini belirten İstanbul Ticaret Borsası Canlı Hayvan Et Şubesi yetkilileri, son gelişmelerden sonra toptan et fiyatlarında Ramazan Ayı’nda bir artışın yaşanmasını beklemediklerini kaydettiler.

Yanlış politika

Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (SET-BİR) verilerine göre Türkiye’de yıllık yaklaşık 1.6 milyon ton et tüketimi gerçekleştiriyor.

Bunun yaklaşık 900 bin tonluk kısmını kırmızı et oluşturuyor. Ancak bu tüketimin önemli bir kısmı yurtdışından karşılanıyor. Çünkü üretim tüketimi karşılamakta yetersiz kalıyor.

İşte bu açık, hayvancılık sektöründe 1980’li yıllardan bu yana süre gelen gerileme, bunun yanında 1995 yılında et ithalatına getirilen yasak nedeniyle bir türlü kapatılamıyor. Sektör yetkilileri, hükümetin uygulamadığı yanlış hayvancılık politikalarının et kaçakcılığını teşvik ettiğine işarete ediyorlar.

Kaçakçılığı teşvik

Et ithalatına 1995 yılında getirilen yasak, son olarak ortaya çıkarılan kaçak et skandallarına da bir yerde zemin hazırlıyor. Öyle ki buffalo skandalı öncesi, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İrfan Erol’un hazırladığı ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’na sunduğu “türkiye’de Hayvan Hareketleri, Kaçak Kesimler, Hayvansal Ürünlerde, Gıda Güvenliği ve Halk Sağlığı” konulu raporda konu tüm çıplaklığıyla gözler önüne seriliyor.

Raporda, 1990 yılından bu yana özellikle İran, Irak, Hakkari, Van ve Iğdır illeri yoluyla Türkiye’ye yılda 500 bin baş büyük, 4 milyon baş küçükbaş olmak üzere toplam 4 milyon 500 bin adet canlı hayvan girişi olduğu vurgulanıyor.

Raporda, canlı hayvan girişinin yanında özellikle Hindistan ve Bulgaristan menşeli etlerin de Türkiye’ye yasal olmayan yollarla sokulduğuna işaret ediliyor. Raporda şu görüşlere yer veriliyor:

“Bu etler, Edirne Sınır Kapısı dışında İstanbul, Mersin, İzmir, Antalya, Samsun ve Ayvalık Limanları’ndan yurda sokulmaktadır. Orijinlerinin dahi bilinmediği bu etlerde yapılan laboratuvar kontrollerinde insan sağlığını tehdit edici maddelere de rastlanmaktadır.”

Buffalo Operasyonu’nun ana üssü konumundaki Mersin Gümrüğü ve Serbest bölgesi’nin dışında Türkiye’ye son bir yıl içerisinde sokulan kaçak etlerin yeni adresinin Kastamonu’nun Karadeniz Sahili olduğu belirtildi.

İsminin açıklanmasını istemeyen üst düzey bir emniyet yetkilisi, Karadeniz Sahilleri’nin şimdilerde Bulgaristan’dan getirilen kaçak etin yeni adresi konumunda olduğunun tespit edildiğini söyledi. (EKONOMİST)