IMF’siz de Olabilir

Malezya, Asya krizinden sonra IMF’ye teslim olmadı. Ve Şimdi diğer bölge ekonomilerinden çok daha iyi durumda.


1998 yılının 1 Eylül’ü Temmuz 1997’de başlayan kriz neticesinde Asya kaplanları tırnakları sökülmüş kedilere dönmüş. Krizin nedenleri muhtelif ama yaşananlar mali istikrarı aşırı borçlanmaya, büyümeyi verimliliğe tercih etmiş bir bölgenin istediği yere , istediği şekilde ve istediği hızda hareket etme serbestine kavuşmuş uluslar arası sermaye tarafından yüzüstü bırakılmasıyla tetiklenmiş. Malezya mali sektörde başlayıp , daha sonra reel sektörü de çökerten krizden nasibini alıyor, özellikle gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH) 1985’ten beri ilk kez reel olarak gerilediği 1998’de. 13 yıldır küçülmeyi unutmuş bu ülke (GSYİH)’deki daralma 1998’in ilk çeyreğinde yüzde 2.8 , ikinci çeyreğin sonunda ise yüzde 6.8’e ulaşıyor. Malezya Merkez Bankası Bank Negara’nın yüklü döviz satışlarına rağmen ringitin hızlı değer kaybının önüne geçilemiyor. Malezya parasının dolar karşısında tarihin en düşük düzeyine inmesi ve kredi musluklarının tamamen kurumasıyla şirketler birbiri ardına iflas etmeye başlıyor.


Ve 1 Eylül’de Mahatir Muhammed hükümeti bir dizi radikal önlem alıyor. Radikal , çünkü neo-liberal ekonominin , yeni dünya düzeyinin iktisadi ayağı olan küreselleşmenin karşı gelinemez zannedilen amentü’lerinden birini çiğniyor ve sermayenin hareket özgürlüğüne sınırlamalar getiriyor. Bank Negara’nın 1 Eylül 1998 tarihli ve “Parasal Bağımsızlığı Geri Kazanma Önlemleri” başlıklı bası duyurusunda yapılan değişiklikler şöyle sıralanıyordu: “Dış hesaplar arasında fon transferi onaya bağlanmıştır. Dış hesaplardan ringit çekilmesi, ringit varlıkları sayın alımı için olanlar dışında onay gerekmektedir. Ringit cinsinden mali varlıkların alımı ve satışı sadece yetkili mevduat kurumları aracılığıyla gerçekleştirilebilir. Bütün ithalat ve ihracat anlaşmaları döviz cinsinden yapılacaktır. Seyahat edenler ülkeye bin ringitten fazlasını sokmayacakyine aynı miktarda ringitten fazlasını çıkaramayacaklardır. Malezya vatandaşları yurtdışına en fazla 10 bin ringit değerinde döviz çıkarabilirler. Malezya vatandaşı olmayanlar ise Malezya’ya getirdikleri döviz miktarında dışarı çıkartmakta serbesttir.”


Bütün bunların yanı sıra Bank negara, 2 Eylül 1998’den geçerli olmak üzere ringitin dolar karşısında değerini sabitlediğini ve yeni bir karara kadar ringitin dolar karşısındaki değerinin 3.80 olacağını açıkladı. Dahası hükümet Malezya menkul kıymetlerin satışından elde edilen karı bir yıl süreyle yurtdışına çıkarılmasını yasakladı. 23 Ekim de açıklanan 1999 bütçesinde ise harcamalar artırılmıştı. Alınan kararlar etkisini kısa bir sürede gösterdi. Ringitin dolara çıpalanması ithalata istikrar getirdi. Sermaye hareketine getirilen sınırlamalaryurtdışına döviz kaçışını engelledi. Rezervlerin makul bir seviyede tutulması sayesinde ekonominin ayakta kalması imalat ve ihracat sektörlerinde diğer Asya ülkelerinebenzer bir yıkım yaşanmasını önledi. Japonya ve Tayvan’dan alınan kredilerle nefes alma imkanına kavuşan Malezyaekonomisinin yapısal sorunlarını çözmek için de bir takım adımlar atıldı. Zaten Ağustos 1998’de bankacılık sektörünü düze çıkartmak ve taze sermaye sağlayarak yeninden yapılandırılmakla görevlendirilen Damamodal Nasional BHD ve bankaların takipteki borçlarını çözüme kavuşturmak üzere PengurusanDanaharta Nasional bhd kurulmuştu.


1 Eylül’de kamu tarafından kurulan banka ve şirketlerin yönetimi için yeni bir yasa çıkarıldı.Ayrıca riskli şirket kredilerininyönetimden sorumlu şirket borçlarını Yeniden Yapılandırma Komitesi faaliyete geçti. Bütün bunlar neticesinde diğer Asya ülkelerinin bir türlü söndürmeyi başaramadığı belli bir bölge de söndürürken başka bölgelerdetekrar parlamasına yol açtığı yangın söndürüldü. 1998’in son çeyreğindeyüzde 10.3 oranında gerileyen reel GSYİH’deki daralma 1999’dayüzde 1.3’le sınırlı kaldı. Mart ayında ise GSYİH’de kaydedilen yüzde 1.4’lük artışla ülke ekonomisi ekonomisi tekrar büyüme sürecine girdi.Şimdi aradan iki yıldan fazla bir süre geçti. Peki başbakan Mahatir Muhammed’in yeniden sömürgeleştirmeye karşı mücadele bayrağını aqçtığı 1 Eylül 1998’den bu yana Malezya ekonomisi başarılı oldu mu? Bank Negara’nın 2000’in üçüncü çeyreği sonuna kadar açıkladığı genel tablo ve ekim ayı rakamları işlerin yolunda olduğunu gösteriyor. Malezyanın şu anda en büyük sorunu ülkenin 5 büyük grubundaki sıkıntıların aşılamamış olması. 50 milyar ringitlik toplam borçların en az yarısının takipte olduğu hesaplanan bu şirketler, şimdilik iştirakleri arasında borç kaydırması yaparak durumu idare ediyor, ancak bunun uzun vadeli bir çözüm sağlamayacağı ortada.
Mahatir; Vazgeçmeye Niyetimiz yok.


Malezya başkanı Mahatir Muhammed , kısa süre önce Financila Times’a ülke ekonomisini değerledirdi. Bu söyleşiden önemli satırbaşları.

* Bankaları birleştirdik. Daha büyük bankalar istiyoruz. Ama bankaların da fonları daha iyi yönetmeyi öğrenmesi lazım.

* Piyasa mükemmel değildir. Soros bile her şeyin piyasaya bırakılamayacağını kabul etti. Spekülatif faaliyetlere kural ve düzenlemeler getirilmeli. Ama IMF bu konuda tamamen isteksiz.

* Dünya spekülatif oyunları ortadan kaldıracak yeni bir mali rejim bulana kadar kur denetimini sürdürmemiz gerekecek.

ABD ne giydiğine bile karışıyor. Eski ABD hazine ve devlet bakanı James Baker, Malay kıyafetiyle dolaşmamdan hoşlanmadığını açıkça ifade etmişti. (PARA)