Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılanıyor

İMKB’de hararetli günler birbirini izlerken, yaşanılanların ortasına da genelde olduğu gibi yine mali sektör oturdu.

Özellikle bankacılık sektöründe, oldukça hareketli günler yaşanıyor. İşlem hacminin çoğunluğunun gerçekleştiği sektör olan bankacılık sektörü, tasarrufların en çok toplandığı sektör olarak da öne çıkıyor.

Önemli gelişmeler

Bankacılık sektörü 2000 yılında, önemli gelişmelere tanık oldu. Bu gelişmelerden en önemlisi, bir çok bankanın mevduatsigorta fonuna devredilmesiydi. Birer birer başlayan banka operasyonları ile Egebank gibi bankaların yanı sıra İMKB’de işlem gören Esbank, Yaşarbank’da olumsuz yönde etkilendi. Bankaları 2001 yılında da bankaları iyimser bir tablo beklemiyor. Karlılığı düşeceği, esas bankacılık işlemlerinin ağır basacağı ve teknooljik gelişmelere ayak uydurabilme zorunluluğu, bankaları 2001 yılında bekleyen gelişimlerden birkaçı.x

İMKB’de işlem gören bankalara baktığımızda ise Esbank ve Yaşarbank’ın işlem görmediği göze alınırsa incelemeye konu 15 banka yer alıyor. Bu bankaları da mevduat ve aktif büyüklük açısından iki ana grupta toplayabiliriz. Bu gruplardan ilki büyük ölçekli bankalar örneğin Akbank, İş bankası gibi. Diğeri gruplama ise Tekstilbank, Toprakbank gibi küçük ölçekli bankalar giriyor.

Toplak Aktifler artıyor, aktif karlılık düşüyor

Bankacılık sektöründeki toplam aktifler geçen yılın 9. ayına göre yüzde 64 oranında artarak 39 katrilyona ulaştı. Toplam Aktifler içinde büyük ölçekli bankaların aldıkları pay isey üzde 69 olurken geçen yıl bu oran yüzde 64. Büyük ölçekli bankalar, toplam aktiflerini yüzde 78 oranında yükselirken küçük ölçekli bankaların bu başarıyı gösteremedi. Ancak bankalar arasında en yüksek aktif artışına yüzde 111 oranı ile Finansbank sahip olurken ikinci sırayı TEB alıyor. Sektördeki en yüksek toplam aktif ise 7.3 katrilyon ile İş Bankası’nın. İş Bankası’nın ardından Yapı Kredi ve Akbank geliyor.

Toplam aktifteki yükselişe karşılık sektördeki aktif karlılık oranı geriliyor. Özellikle büyük bankalar arasında aktif karlılık oranı daha da düşüyor. Sektörde aktif karlılığı en fazla gerileyen banka Tekstilbank. Bu şirketi, İhlas Finans ve Toprakbank izliyor. Aktif karlılığın artmamasındaki en önemli etken bankaların 2000/9 dönemini karlı geçirememeleri. Karlılıklar düştükçe, aktiflerin karlılığı da o oranda olumsuz yönde etkileniyor. Geçen yılın 9. ayına göre aktif karlılığı düşmeyen bankalar ise Yapı Kredi ve T.Kalkınma Bankası.

Bankalar mevduat topluyor

Bankaların esas faaliyet konularından biri de mevduat toplama. Geçmiş yıllarda bankaların esas faaliyet konularından uzaklaşarak menkul kıymet ve faiz gelirleri ön plana çıkıyordu. Ancak yavaş yavaş bankalar faiz oranlarının da düşmesi ile birlikte kendi alanlarına yönelik çalışmalara hız veriyorlar. 2000/9 döneminde toplam mevduat 23.3 katrilyona yükselirken artış oranı yüzde 58 oldu. Bu artışta en önemli payı küçük ölçekli bankalar aldı. Büyük ölçekli bankalara göre daha başarılı olan bankalar içinde yüzde 251 oranındaki artışla Tekstilbank ilk sırada yer alırken onu, TEB, Finansbank, Demirbank ve Dışbank izliyor. Büyük bankalar arasında ise akbank öne çıkıyor. Toplam mevduatların dağılımına baktığımızda döviz hesaplarının ağırlık kazanıyor. Bankaların topladığı mevduatlar içinde döviz hesapları yüzde 58’lik pay alırken tasarruf mevduatlarını payı yüzde 15 ile sınırlı kaldı. Küçük ölçekli bankalar tasarruf ve döviz mevduatı toplamada başarılı oldu. Alternatifbank, Şekerbak ve Toprakbank ise bu yılın 9. ayında tasarruf mevduatı toplamada geri kaldı.

Krediler yükseliyor

Son yıllarda bankaların kredi çeşitlerini artırması ve faiz oranlarını çekici kılmaları kredilere olan talebi yükseltti. Beyaz eşyadan başlayan 10 yıl ya da 20 yıla kadar uzanan ev kredileri ile bankaların müşteri hedef kitleleri genişliyor. Ayrıca, bankaların verdikleri çeşitli kredileri kullandırma vadeleri de uzuyor. Bunu kullanılan toplam kredi miktarında da görüyoruz. 1999/9 dönemine göre yüzde 73 oranında artan toplam kredi miktarı 14 katrilyona ulaştı.

Bu yılın 9 ayında geçen yılın 9. ayına göre en fazla kredi artışı sağlayan banka yüzde 302 oranı ile Demirbank oldu. Demirbank’ın ardından Finansbank, Dışbank, Alternatifbank ve TEB geliyor. Sektördeki en yüksek miktarda kredi veren banka ise Yapı Kredi Bankası oldu.

Kredilerin dağılımda ise orta ve uzun vadlei kredilerde 2000/9 döneminde önemli bir artış gözleniyor. Bankaların kredileri çekici hale getirmek için kredi kullanım sürelerini uzatmaları da bu artışta etkili oluyor. Küçük ölçekli bankalar arasında en fazla orta ve uzun vadeli kredi artışı Tekstilbank’ta yaşanırken büyük ölçekli bankalar içinde Akbank ilk sıraya yerleşti.

Yurtdışından kredi geliyor

Bundan kısa bir süre önce bankaları yurtdışı bankalardan kredi almakta oldukça zorken 2000 yılında bu konuda zorlanmadıklari dikkat çekiyor. Bu da bankaların mali yapılarının güçlendiğinin bir diğer göstergesi. Ancak kredilerin bankalara olan maliyetlerinin burada önem kazanıyor. Özellikle büyük bankaların bu yılın 9 ayında yurtdışı kredilerine ağırlık verdiği görülüyor. Sektörde en fazla sendikasyon kredisi kullanan banka Akbank oldu. Akbank’ı Garanti Bankası izliyor. En yüksek kredi artışını ise yüzde 416 oranı İş Bankası sağladı.

Bankalar esas faaliyetlerine dönüyor

Bankalarda 2000 yılının üçüncü çeyreğinde önemli oranda menkul kıymet portföylerinde yer alan devmet iç borçlanma senetlerini azalttıkları dikkat çekiyor. Bankaların geçen yıl toplam 3.4 katrilyon develet iç borçlanma senedi varken bu miktar 2000 yılının aynı döneminde 3 katrilyona geriledi. 992 trilyon ile en yüksek menkul kıymet portföyü bulunan banka İş Bankası olurken ikinci sırada Akbank bulunuyor. En fazla artış sağlanan ise T.Kalkınma Bankası ve Dışbank oldu. Ancak Garanti, Akbank gibi büyük bankaların bu porftöyleri önemli oranda geriledi. Sektördeki faiz gelirlerindeki arıtş yüzde 3’te kalırken net faiz gelirlerinni de yüzde 13 oranında gerçekleşti. Özellikle küçük bankaların toplam faiz gelirlerindeki artış önemli kayba uğrarken büyük bankalarında düşük oranda kaldı. Net afiz gelirlerinin artışında da ilk sırayı Şekerbank aldı. Şekerbank’ın faiz giderlerini düşürmesi bu artışta etkili oldu. Ancak Garanti, Dışbank, Toprakbank, T.Sınai Kalkınma Bankası’nın net faiz gelirleri geçen yıla göre geriledi.

Karlılık artışı düşük

İMKB’de işlem gören bankaların toplam karlılığına bıraktığımızda karlarını ancak yüzde 23 oranında artırabildikleri göze çarpıyor. Sektördeki 259 trilyon ile en yüksek kar Akbank’ın olurken bu bankayı İş Bankası ve Yapı Kredi Bankası izliyor. Ancak karlılık artışında ilk sıraya yüzde 176 oranı ile T.Kalkınma Bankası yerleşti. Bu bankanın ardından Yapı Kredi geliyor. Büyük ve Küçük ölçekli bankalar için 2000/9 döneminin iyi geçtiğini söyleyemeyeceğiz. İhlas Finans, Tekstilbank, Toprakbank ve T.Sınai Kalkınma Bankası karlılıkları geçen yılın 9. ayına göre düşen bankalar. (BORSAMATIK)