Vergi iadesi için yapılacak işlemler

Vergi iadesine ilişkin harcama kapsamının genişletilmesi, özel gider indirimine ilişkin oranın yükseltilmesi ve iadenin yıllık olmaktan çıkartılması, ekonomiye önemli katkılar sağlayacak.

Gelir Vergisi Kanunumuzda `özel gider indirimi` adı altında çalışanlara vergi iadesi sağlayan bir müessese bulunmaktadır. Çalışanlara yıl içinde ödedikleri gelir vergisinin bir bölümünün belli esas ve usuller dahilinde iadesini sağlayan bu müessese ile;

• Hem çalışanlara ekonomik katkı sağlamak,
• Hem de kayıt dışı ekonominin önüne geçmek, amaçlanmış bulunmaktadır.

Sistemin işleyişi Ücretli olarak çalışanların kendisi, eşi ve çocuklarına ait olan;
- Gıda,
- Eğitim,
- Giyim,
- Sağlık,
- Kira,
harcamalarının yıllık tutarının 1/3`ü, vergi matrahlarının yüzde 35`ini geçmemek koşulu ile özel gider indirimi adı altında vergi matrahlarından düşülerek, kalan tutar üzerinden gelir vergisi yeniden hesaplanmaktadır. Yıl içinde ödenen vergi ile, özel gider indiriminden sonra hesaplanan vergi arasındaki fark da ücretliye iade edilmektedir. Bu işlem yıllık olarak yapılmaktadır. Vergi iadesine ilişkin harcama belgelerinin, ertesi yılın Ocak ayının 20`nci günü akşamına kadar işverene ibraz edilmesi zorunluğu bulunmaktadır. Vergi iadesi de Şubat ayında tahakkuk edecek veya ödenecek olan ücretlerden başlamak üzere, gelir vergisinden mahsup edilmek suretiyle işveren tarafından ücretliye iade edilmektedir. Vergi iade işleminden(özel gider indiriminden) yararlanabilmek için harcamaların gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinden alınacak olan,

- Fatura,
- Yazar kasa fişi,
- Perakende satış fişi,
- Serbest meslek makbuzu,
- Banka dekontu ,

gibi vergi usul kanununca geçerli olan belgelerle ispatlanması gerekmektedir.
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden alınmayan belgelerle yapılan harcamalar vergi iadesine konu edilmediği gibi, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine yapılmakla birlikte, yukarıda sayılan geçerli belgelerle ispatlanamayan harcamaların da vergi iadesine konu edilmesi mümkün bulunmamaktadır. Ayrıca vergi iadesinden yaralanabilmek için aşağıdaki işlemlerin belirlenen sürelerde eksiksiz olarak yapılması gerekmektedir.

Çalışanların gerek 2000 yılı içinde gerekse 2001 yılında işyeri değiştirmeleri veya emekli olmaları veya ölmeleri halinde ise yapılacak olan işlemler de aşağıdaki gibidir.

2000`de işveren değiştiren ücretlilerin yapacakları işlemler:

2000 yılı içerisinde işyeri değiştiren ücretliler, 2000 yılına ilişkin özel gider indirimine ait bildirimi, en son çalıştığı işverenine verecektir. Ancak, bu ücretliler eski çalıştığı işvereninden;

• Kendilerine ödenen ücretlerin vergi matrahını,
•Bu matrahtan kesilen gelir vergisini,
• Kesilen Gelir vergilerinin vergi dairesine ödenmiş olduğunu gösteren bir belgeyi, alarak halen çalışmakta olduğu işverenine ibraz edecektir.

1 Ocak 2001`den itibaren işveren değiştiren veya işten ayrılan ücretlilerin yapacakları işlemler:

Öteden beri çalışmakta iken 01.01.2001 tarihinden sonra işveren değiştiren veya işten ayrılan ücretliler; 01.01.2000 - 31.12.2000 tarihleri arasındaki vergi iadesine (özel gider indirimine) konu olan harcama belgelerini, bu belgelere göre dolduracakları özel gider indirimine ait bildirimle ile birlikte, 01.01.2001 tarihinden önce çalıştığı işverenine, en geç 22 Ocak 2001 tarihine kadar vereceklerdir.
Söz konusu bildirimi işverenine verdikten sonra işten ayrılıp başka bir işveren nezdinde çalışmaya başlayanlar (veya çalışmayan ücretliler) ise, özel gider indirimine ait bildirimi, eski işverenlerine verdiklerinden ve iade işlemi de bu işverence yapılacağından, ayrıca herhangi bir işlem yapmayacaklardır.

Emekli olan, işten ayrılan ve ölenlerle ilgili olarak yapılacak işlemler:

Emeklilik nedeniyle işten ayrılan ücretliler; 1 Ocak 2000 tarihinden başlayarak işyerinden ayrıldıkları tarihe kadar biriktirdikleri özel gider indirimine konu olan harcama belgelerini, yukarıda açıklanan esaslar ve süreler dahilinde işverenlerine bildireceklerdir. Ölüm nedeniyle iş hayatı sona eren ücretlilerin varislerinden bir tanesi (kendisi ve diğer varisler adına) yine yukarıda açıklanan şekilde 1 Ocak 2000 tarihinden ölüm tarihine kadar olan harcama belgelerini murisin işverenine ibraz edebilecektir. Az da olsa ücretlilere katkı sağlayan bu uygulamadan yararlanabilmek için yukarıdaki işlemlerin eksiksiz olarak yerine getirilmesi gerekiyor.

Ülkemizin en büyük sorunlarından biri olan kayıt dışı ekonomi ile mücadele etmenin önemli bir yolu da vergi iadesi uygulamasıdır. Ancak bugünkü uygulanış biçimi ile vergi iadesinden bu manada bir fayda temin edildiğinden söz etmek mümkün değildir. Vergi iadesine ilişkin harcama kapsamının genişletilmesi, özel gider indirimine ilişkin oranın yükseltilmesi ve iadenin yıllık olmaktan çıkartılıp aylık yapılması halinde ekonomiye ciddi katkılar sağlayacağı da ortadadır.