Türkiye`de Finans Krizi Sonrası İyileşme Mücadelesi

Türkiye`nin eşiğinden döndüğü ekonomik felaketten sonra faiz oranları yükseklerde seyrederken, şirketler, taleplerde düşme ve maliyet finansmanının yükseldiği bir durumla karşı karşıya. IMF`nin 10 milyar dolarlık yardım sözünün durdurduğu kriz, bankacılık sistemindeki sağlıksızlık kaygılarından patlamıştı.


Bir Türk işadamı, Beni şaşırtan şu ki, insanlar devlet binalarını ele geçirmek üzere harekete geçmiyor, derken, son finansal krizin Türkiye`ye getirdiği mali sıkıntılardan şikayet ediyor. Türkiye`nin eşiğinden döndüğü ekonomik felaketten sonra faiz oranları yükseklerde seyrederken, şirketler taleplerde düşme ve maliyet finansmanın yükseldiği bir durumla karşı karşıya. IMF`nin 10 milyar dolarlık yardım paketi sözünün durdurduğu kriz, bankacılık sistemindeki sağlıksızlık kaygılarından patlamıştı. Bu kaygılar yabancı yatırımcıların Türk varlıklarını likide ederek Türkiye``e verilen borçları durdurma kararı almasına neden oldu. Türkiye`nin finans piyasasında çalkantılar patladığı zaman, bir İstanbul emlak şirketi üç müşterisinden ikisinin yeni ofis alanı taleplerini ertelediği veya iptal ettiği bir durumla karşılaştı. İnsanların sinirleri durulana kadar yeni iş beklemek hemen hemen imkansız, diyen Sarp Tiryakioğlu, emlak şirketinin kurucularından birisi.


Buna ek olarak, müşterileri, şirketin kendilerine verdiği hizmetlerin ödemesini de durdurarak, yüksek faizlerden yararlanmaya çalışıyor. Bir ara yüzde 1000`lere tırmanan faiz oranları, IMF`nin müdahalesinden sonra, şu anda yüzde 100 civarında. Benzer bir manzara ticaret ve imalat sektörlerinde de yaşanıyor. Boya endüstrisi bizim en iyi müşterilerimiz arasındaydı, yeni kapasite için büyük miktarlarda para yatırıyorlardı, diyen Vedat Kirişçi, endüstriyel pompa ithal ve monte eden Metrans adlı küçük bir şirketin sahibi. Şimdi bu müşteriler tam anlamıyla sorunlu durumda, zira ekonomileri yavaşlıyor, inşaat endüstrisi eskisi kadar hızlı büyümüyor ve ihracat daha zor. Bu durumda bizim satışlarımız da etkileniyor. TÜSİAD Başkanı Erkut Yücaoğlu, şu ana dek iflas etmiş bir şirket duymadığını belirtiyor. Ancak eğer iflas edecek şirket varsa, bu iş zaman alacağından, haberlerini gelecek yıldan itibaren duymaya başlayacağız, diyor.
Ayrıca Yücaoğlu şirketlerin zorluklarının gelecek iki ay süresince faiz oranlarının düşmesiyle, ödemeler sisteminin istikrara kavuşması ve IMF fonlarının akmaya başlamasıyla birlikte azalacağını tahmin ettiğini belirtti.


Ancak bu fonlar mücadele halinde olan şirketler için bir şey ifade etmeyecekse de, iki diğer unsur son krizin etkilerinin silinmesine yardımcı olabilecek. U25 yıldır devam eden iki haneli enflasyon oranı nedeniyle, uzun dönemli ve ucuz kredilere giriş yapılamaması Türk şirketlerinin bankacılık sistemine fazla expoze olmaması anlamına geliyor. Buna tipik bir örnek Mustafa Çapar. O, Kayseri de süt sağma makinaları imal ediyor. Benim banka borcum yok, ama yükselen faiz oranları satışlarımı etkileyecek, diyen Çapan aynı zamanda yerel ticaret odasının da başkanı. Özel sektör borçlarının GSYİH`nın yüzde 25`ini oluşturduğu Türkiye`de şirketlerin çoğu hissedar fonlarına ve içeriden üretilen nakit paranın genişlemesine güvendi. Yücaoğlu, Nakit para zengini veya banka borcu olmayan şirketler daha düşük marjlarla yavaşlayacak, ancak bankalara expoze olanlar bilançolarını yeniden yapılandırmak zorunda kalacak, diyor. Ve şirketlerin birçoğu taleplerde düşme görecekse de, ekonomistler, krizden önce bile Türkiye`nin iki haneli enflasyon rakamlarını ortadan kaldırmak için ekonomik bir yavaşlamanın gerektiğine işaret ediyor. Bu tür bir yavaşlamanın olasılığını teyit eder biçimde, önde gelen Türk otomobil imalatçılarından Tofaş Cuma günü yaptığı bir açıklamada, faiz oranları yüksekte seyrederken, üretim fazlasından kaçınmak için 1900 işçisini geçici bir süre için işten çıkaracağını ilan etti. 11 aydan bu yana uygulanan reform programı çerçevesinde, bu yılın enflasyon hedefinin kaçırılmasından enflasyonist talebi ve petrol fiyatlarındaki yükselmeleri sorumlu tutan hükümet yeni vergiler ve harcamalarda kesinti yoluna gidiyor. Gerekli olsa bile, bu önlemler, birçok Türkün siyasilerin yanlış yönetiminden kaynaklandığına inandığı geçenlerde patlayan kriz nedeniyle, çok daha az popüler olacak. (FİNANSAL FORUM - FİNANCİAL TİMES)