Türkiye-AB Mali İşbirliği

-Ab Komisyonu En Son Geçen Hafta, Ekonomik Ve Sosyal Reformlara Destek Amacıyla Türkiye`Ye 150 Milyon Euro Yardım Kararı Alırken, Genelde Ab Kredi Ve Hibeleri Aksak Yürüyor

BRÜKSEL (A.A) - 07.12.2000 -AB Komisyonu, en son geçen hafta, ekonomik ve sosyal reformlara destek amacıyla Türkiye`ye 150 milyon Euro yardım kararı alırken, genelde AB kredi ve hibeleri aksak yürüyor. Edinilen bilgiye göre, AB Konseyi`nin Türkiye`ye ilişkin Katılım Ortaklığı Belgesi`ni (KOB) onaylamasından sonra, bu belgenin hukuki temelini oluşturan Çerçeve Yönetmeliğin de, Ocak ayı sonunda, Avrupa Parlamentosu`nun onayından geçmesi ve KOB`un uygulanabilmesi için gerekli mali işbirliğine yeşil ışık yakılması bekleniyor. Bu konuda, AB Konseyi`nde siyasi irade yansıtıldığı için, bir onay sorunu yaşanmayacağı ifade ediliyor. Ancak Yunan vetosu nedeniyle, Gümrük Birliği Anlaşması çerçevesindeki mali yükümlülüklerini yerine getiremeyen AB, bu konuda, Türkiye karşısında sürekli sıkıntılı bir görüntü sergiliyor. Yürütme organı Komisyon, bu sıkıntıları aşabilmek için çeşitli formüller üzerinde çalışmalarını sürdürüyor.

-GÜMRÜK BİRLİĞİ ÖNCESİ-

Türkiye ile AB arasında mali işbirliği, Ankara Anlaşması`ndan bu yana Mali Protokollerle yürütülüyor ve hibeler ile düşük faizli krediler söz konusu oluyor. Gümrük Birliği öncesindeki 1964-1996 arasındaki 32 yıllık dönemde, AB`nin Türkiye`ye aktardığı miktar 755 milyon euro kredi ve 75 milyon euro hibe olarak, düşük bir seviyede kaldı.

-GÜMRÜK BİRLİĞİ SONRASI-

Türkiye-AB Ortaklık Konseyi`nin 1995 yılında aldığı Gümrük Birliği kararından sonra Türkiye`ye bütçe kaynaklarından ve Akdeniz ülkelerine yönelik programlardan kredi ve hibe yardımları yapılması öngörüldü. Gümrük Birliği Anlaşması çerçevesinde, 1995 yılında, Gümrük Birliği`nin getireceği yeni rekabet ortamına sanayi sektörünün uyumunun sağlanması, AB ile altyapı bağlantısının iyileştirilmesi, tarafların ekonomileri arasındaki farkın azaltılması amacıyla, Türkiye`nin önemli miktarda mali kaynağa ve uzun dönemli krediler ile teknik yardıma ihtiyaç duyacağı belirtilmişti. Bütçe kaynaklı yardımlardan, Özel Eylem Planı çerçevesinde öngörülen 375 milyon euro hibe ve 750 milyon euro kredi, Yunan vetosu nedeniyle gerçekleşmedi. Makroekonomik yardım amacıyla öngörülen ve gerekli olması halinde aktarılacağı belirtilen 200 milyon euro, ihtiyaç olmadığı gerekçesiyle aktarılmadı. İdari İşbirliği Fonu`ndan 3 milyon euro Türkiye tarafından kullanıldı. Avrupa-Akdeniz İşbirliği çerçevesinde kredi ve hibelerde de sorunlar yaşandı. Kredi alanında, Yenileştirilmiş Akdeniz Programı (1992-1996) kapsamında, Türkiye için 400 milyon euro öngörüldü ve bunun 340 milyon Euroluk bölümü, onaylanan projelerde kullanıldı. Avrupa Yatırım Bankası, 1997-1999 döneminde de 205 milyon euroluk projeyi onayladı ve bu krediyi kullandırttı. Avrupa-Akdeniz İşbirliği çerçevesinde Türkiye için 700 milyon euro hibe olarak öngörüldü ancak bunun sadece 31,3 milyon euroluk bölümü kullanılabildi. Topluluktan kaynaklanan sorunlar, daha geniş bir kullanımı engelledi.

-ADAYLIK SÜRECİ-

Helsinki Zirvesi`nde Türkiye`nin adaylığının resmen tanınmasından sonra adaylık süreci başladı ve AB, Yunan engelini de aşacak yeni formül arayışına girdi. Bu arayışlar, 2000-2006 dönemini kapsayan Avrupa-Akdeniz İşbirliği (MEDA 2) çerçevesine sokuldu ve ayrıca, katılım stratejisi programları ile deprem yardımları şeklinde bir çerçeve belirlendi. MEDA 2`den Türkiye`ye 890 milyon euro hibe desteği telaffuz edildi, ancak bu programın Türkiye`ye ilişkin bölümü henüz uygulamaya sokulmadı. Yine MEDA 2 çerçevesinde, Türkiye için, Avrupa Yatırım Bankası`ndan 1 milyar 470 milyon euro kredi kullanımı öngörüldü. Bu konuda proje çalışmaları yürütülüyor. Gümrük Birliği kapsamında taahhüt edilen yardımların yapılmamış olmasını telafi amacıyla ilave bir kaynak olarak düşünülen katılım stratejisi çerçevesinde, 2000-2002 döneminde, 150 milyon euro hibe ve 450 milyon euro kredi öngörüldü. AB Komisyonu, en son geçen hafta, ekonomik ve sosyal reformlara destek amacıyla, Türkiye`ye 150 milyon euro yardım kararı aldığını bildirdi. Komisyonun yazılı açıklamasında, Akdeniz fonu MEDA`dan ayrılan bu miktarın, Ankara hükümetinin, fiyat artışlarını önlemek, ekonomiyi sürekli büyüme yoluna sokmak, gelir dağılımını daha adil bir düzeye taşımak ve AB müktesebatına uyum amacıyla, kararlılıkla uyguladığı ekonomik ve sosyal politikasına destek sağlamayı hedeflediği belirtildi. Programın makroekonomik hedefleri arasında kalıcı büyüme koşullarının oluşturulması, enflasyonun düşürülmesi, kamu harcamalarının kontrol altına alınması gibi unsurlar bulunduğunu belirten Komisyon, sosyal güvenlik sisteminin geliştirilmesi, işsizlik sigortasına ve emeklilik fonlarına ilişkin yasaların çıkarılması ve AB standartlarına uyumlu hale getirilmesinin önemini kaydetti. Tarım sektörünün yeniden yapılanması ve özelleştirmelerin de hedefler arasında bulunduğunu belirten AB Komisyonu, tarım sübvansiyon ve kredilerinin kaldırılması, bazı kamu arazilerinin özelleştirilmesi gibi unsurlar üzerinde durdu. Enerji ve telekomünikasyon sektörlerinde devlet tekeline özelleştirme yoluyla son verilmesini hedefleyen reformlara da destek öngörüldüğünü belirten Komisyon, yardımın iki dilim halinde aktarılacağını duyurdu, ancak zaman belirlemedi. Öte yandan AB Komisyonu, deprem yardımları kapsamında, 31 milyon euro hibe ve 600 milyon euro kredi verdi. Bu alanda, 20 milyon euroluk bir hibe üzerinde çalışmalar devam ediyor.