Tekstilci kaçıyor

Türkiye, yabancı sermayenin yolunu gözlerken, yüksek girdi maliyetleri, faiz, kur politikası ve kota sorunlarından bunalan Türk hazırgiyim ve tekstil yatırımcısı, yurtdışına kaçıyor.


Türkiye, yatırımcılar açısından `Dimyat`a pirince giderken evdeki bulgurdan` oluyor. İşçilik ve enerji gibi yüksek girdi maliyetleri, faiz, kur politikası, kota yetersizliği sorunlarından bunalan hazırgiyim ve tekstilciler, yurtdışına kaçıyor.
Hazirgiyim ve tekstil yatırımcısı, Türkiye`de yeni yatırımlar yapmak bir yana mevcut yatırımlarını özellikle Bulgaristan, Romanya, Özbekistan, Ukrayna hatta Afrika`ya kaydırmaya başladı. İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTKİB) Başkanı Oğuz Satıcı, Türkiye`nin daha fazla yabancı sermaye çekmek için çabalarken, kendi sermayesini ve yatırımcısını ihraç edecek duruma geldiğini söyledi. Satıcı, ``Türk tekstil ve konfeksiyon ihracatçısı yine yollara düştü. Ama, bu kez mallarını satmak için değil, mallarını dünyada rekabet edecek şartlarda üretmek için yer aramak üzere. Öncelikle Bulgaristan, Romanya ve Türk Cumhuriyetleri`nde mevcut işlerini nasıl sürdürebilirler diye çalışma içindeler`` dedi. Satıcı, iplik, kumaş, ev tekstili ve dış giyim alanında faaliyet gösteren kendi şirketi Teksfil`in üretimini de Romanya ve Özbekistan`da yoğunlaştırmak istediklerini bildirdi.


Bulgaristan ve Türk Cumhuriyetleri gözde:

Yatırım yapmak için yurtdışını tercih eden yerli yatırımcılardan bazıları ve yatırım yaptıkları ülkeler şöyle:

Tamteks Tekstil: Tamteks ortaklarının Bulgaristan ve Romanya`da 4 milyon marklık bir yatırımla kurduğu 2 konfeksiyon fabrikası 6 aydan beri faaliyetini sürdürüyor. Tamteks İcra Kurulu Başkanı Yakup Arıkan, bu ülkelerde yatırım yapma nedenlerini şöyle açıkladı: ``Yatırımlarımız için önce Anadolu`yu seçtik. Ancak, orada insan gücü yetiştirilmesi sıkıntı yarattı ve altyapı yeterli değildi. Esas sıkıntı, 2000 yılında uygulanan ekonomik tedbirler, dolar euro paritesi, enerji maliyetleri ile başladı. 2000 yılını zararla kapattık. Türkiye`deki mevcut sistem bize gelecek vaat etmedi. Yeni arayışlara girdik.`` Yurtdışına kaçan yatırımları istihdam ve ihracat açısından kan kaybı olarak nitelendiren Arıkan, Bulgaristan ve Romanya`daki fabrikalarında toplam 750 kişiye istihdam sağladıklarını, 2001 yılında 20 milyon marka yakın ihracat hedeflediklerini bildirdi.

İstanbul Konfeksiyon İstanbul Tekstil AŞ: Şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Faruk Ariti de, 2.5 yıl önce Bulgaristan`da kurdukları konfeksiyon fabrikasına bu yıl 1 milyon dolarlık büyütme yatırımı yapacaklarını söyledi. Ucuz işçilik maliyeti ve ABD kotalarından yararlanmak için Bulgaristan`da Amerikalı bir ortakla tesis kurduklarını açıklayan Ariti, 2000 yılında 10 milyon dolarlık ihracat yaptıklarını ve 2001 yılında 17 - 18 milyon dolarlık ihracat hedeflediklerini ifade etti. riti, ``Tesiste 320 kişi çalıştırıyorum. Büyütme yatırımından sonra bu 600 kişiye çıkacak. Ben, 600 Bulgar çalıştıracağıma, yatırımlarımı Türkiye`de yaparak 600 Türk vatandaşına ekmek kapısı açabilmeyi tercih ederdim. Ama, Türkiye`de şartlar uygun değil`` diye konuştu.

Halil Sezer AŞ.: Halil Sezer AŞ. Yönetim Kurulu Başkanı Halil Sezer de, Çin`de sezonluk fason üretim yaptırıyor. Avrupa ülkelerine ve Amerika`ya yılda 23 milyon marklık mont ihracatı yaptıklarını belirten Sezer, Türkiye`de kaz tüyü mont üretimi olmadığı için geçen yıl Çin`de 4 bin mont yaptırdıklarını belirtti.

Ateks Tekstil: Akdeniz Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçı Birliği Başkanı, TOBB Tekstil Konfeksiyon Danışma Üst Kurulu Başkan Vekili Tarık Bozbey, Adana`daki firması Ateks Tekstil`de Avusturyalı ve İngiliz firmalar ile ortaklıklar kurarak genişletme yatırımları planlarken, bundan vazgeçtiklerini söyledi. Bozbey, Türkmenistan`da konfeksiyon fabrikası açmak istediklerini belirtti. Bozbey, şunları söyledi:

``Türkmenistan`dan çok cazip teklifler var. Konfeksiyon işletmesi kurmam için baskı yapıyorlar. Orda yatırım yapmaya sıcak bakıyoruz. Cumhurbaşkanı Türkmenbaşı (Şu yatırımı bir an önce başlat) diyor. Türkmenbaşı, konfeksiyon tesisi için arsa, bina ve ekipmanı parasız olarak bize verecek. Toplam 2 milyon dolarlık bu yatırım için şu anda 1 milyon dolarlık kredi arıyoruz. Japon ve Amerikan firmalar ile olumlu görüşmelerimiz var. Finansman bulduğumuz taktirde 2001 yılında yatırımı başlatacağız. Proje ile 1.000 kişiye istihdam sağlanacak.`` Tarık Bozbey, ayrıca 30 milyon dolarlık bir yatırımla üç yıl sonra Türkmenistan`da bir iplik ve dokuma fabrikası kurma planladıklarını kaydetti.

Sönmez Holding: Bursa`da tekstil ağırlıklı çalışan ve yılda 30 milyon dolarlık ihracat gerçekleştiren Sönmez Holding`in de, Bulgaristan`da konfeksiyon fabrikası var. Sönmez Holding Mali İşler Müdürü Baki Meriç, İngiliz ortaklarıyla dört yıldan beri faaliyet gösteren fabrikada 600 işçinin çalıştığını ve ayda 70 bin adet üretim yapılarak, tamamının İngiltere`ye gönderildiğini söyledi. Baki Meriç, Bulgaristan`da yatırım yapmalarındaki en önemli etkenin düşük üretim maliyeti olduğunu ifade etti.

Penyetek AŞ.: Penyetek AŞ. Yönetim Kurulu Başkanı Nuri Mert, yurtdışında tekstil yatırımı yapanlar arasında bulunuyor. Mert`in ABD kotalarından yararlanmak üzere Bulgaristan`da 1998 yılında kurduğu Liber Ltd.Şti.`de bugün 200 kişi çalışıyor ve ABD`ye yılda 2 - 2.5 milyon dolarlık ihracat gerçekleştiriyor.


Keşçi: Hükümet tekstil için paket açmalı:

Türk yatırımcıların yurtdışına kaçışını değerlendiren Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı (TGSD) Güngör Keşçi de, hükümeti, hazırgiyim ve tekstil sektörüne son derece ilgisiz kalmakla suçladı. ``Politik istikrarın, kararlılığın olmadığı bir yerde hiçkimsenin yatırım yapması beklenemez`` diyen Keşçi,
``Anadolu`ya yatırım yapanlar pişman bir şekilde komşu ülkelere doğru kaymaya başladı. Bırakın yabancı sermaye girişini, yurtdışına sanayici ihraç eder duruma geldik`` dedi. Keşçi, hükümetin, üretimi canlandıracak, yatırımı teşvik edecek, ihracatı destekleyecek ve istihdamı artıracak tedbirleri bir an önce almasını istedi.