“Şeffaffon” katrilyona doğru

İşsizlik Fonu 352 trilyona ulaştı. Rakam yıl sonunda 1.5 katrilyon olacak. Peki fon nasıl yönetiliyor? Fonun başındaki isim açıklandı..

Kamu fonları, geçmişte Türkiye’nin başını epeyce ağrıttı. Bunların başında da milyonlarca çalışanı ilgilendiren “zorunlu tasarruflar” geliyor. Helan geri ödenip ödenmeyeceği konusunda belirsizliğin sürdüğü fonun yerine , geçen yılın Temmuz ayında “İssizlik Sigortası Fonu” getirilmişti. Ve yeni fon beraberinde endişeleri de getirmişti. Nasıl yönetilecek? Gerçekten başarılı olabilecek mi? Yoksa fonda biriken paralar eskiden olduğu gibi bir başka alanda mı değerlendirilecek? Aradan geçen altı ay zaman , işim ciddiye alındığını gösterdi. Bu fonun bildiğimiz kamu fonlarından farklı olduğunu düşündüren gelişme , her ay sonunda biriken paraların nasıl değerlendirileceğinin , hangi miktara ulaştığının titizce açıklanmasıydı. Bu arada fon da giderek devleşiyordu. Rakam aralık ayı sonu itibariyle 362 trilyona ulaştı.

Çalışanlara işsizlik günlerinde yardım eli uzatacak olan İşsizlik Sigortası Fonu, şu anda Türkiye’nin en büyük fonu sayılabilir. Hele yıl sonunda toplanan paraların 1.5 katrilyona ulaşacağı hesaplandığında , bu dev fonun para piyasaları açısından önemi daha da belirginleşiyor. Çünkü fonda toplanan paralar yasa ve yönetmelik gereği repo, bono, mevduat ve yatırım fonlarında değerlenmeye devam edecek. Ve böylece aktif sıralamasında ilk onda bulunan – yönetmelik gereği- bankalara azımsanmayacak ölçüde bir kaynak akmaya devam edecek.


“İHALELERDEN YARARLANDIK”

Peki fonda biriken paralar nasıl değerlendiriliyor? İlk dikkati çekenKasım ayında yüzde 3.6 olan faiz getirisinin aralık ayında yüzde 4.5’e çıkması. Yani fon yönetimi, kriz döneminde“kamu yasalarını” değil piyasa şartlarını düşünüp, elindeki parayı herhangi bir fon yöneticisinin yapacağı gibi, o dönem en çok kazanç sağlayacak enstrüman olan repoya yatırmış. İşsizlik Sigortası Fonu’nun başında fiilen Türkiye İş Kurumu (İş-Kur) Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Kenar bulunuyor. Kamunun bu tür fonları değerlendirme konusunda çok eleştirildiğinin farkında olduklarının altını çizerek son hakkında bilgi veren Dr. Necdet Kenar,“Ama bu fonun baş ağrıtmaması için elimizden geleni her şeyi yapıyoruz. Bu sadece İş-Kur’un yaklaşımı değil. Özellikle Çalışma Bakanı Yaşar Okuyan’ın çok titiz bir yaklaşımı var. Hükümetinde yaklaşımı bu yönde” diyor.

Kenar, fonun nasıl yönetileceğininkanunda açıkça belirtildiğini hatırlatıyor. Kanun uyarınca fon kaynakları belirtilirken piyasa koşullarının gözetileceği kesin ve açık bir dille belirtilmiş. Kendilerinin de kesintilerin başladığı Temmuz ayından itibaren bu doğrultu da hareket ettiklerini söylüyor. Kenar, Örneğin aralık ayında fon gelirlerinin değerlendirildiği enstrümanlardan devlet kağıtlarının payının yüzde 54’ten 39’a indiğini bunun yerine getirisi yüksek olan repoya yatırım yapılmadığını hatırlatıyor. Para piyasalarındaki gelişmelerinaynen fon gelirlerine yansıdığını bildiriyor Kenar: “Ocak ayında ise bütün bankalar gibi biz de Hazine’nin ihalelerinden yaralandık. Bu yüzden bu dağılım ocakta daha farklı olacaktır.”


TRİLYONLARI TEK BAŞINA YÖNETİYOR:

İşsizlik Sigortası Yönetmeliğinde fonda toplanan paraların dört yatırım aracını kullanılabileceği belirtiliyor. Bunlar, repo , devlet iç borçlanma senetleri, mevduat ve yatırım fonları.Kenar, bu ilkeler çerçevesinde fon yönetim kurulunun toplanıp paranın nasıl değerlendirileceğine karar verdiğini açıklıyor.Ancak yönetin kurulunun her işlem bazında toplanıp karar vermesinin mümkün olmadığına da işaret ediyor. Yönetim haftada bir toplanıp fonun geçen haftadaki değerlendiriyor. Genel müdüre işlemlerinin yapılması konusunda yetki veriliyor. Yani son kertede karar Necdet Kenar tarafından veriliyor. Şimdiye kadar yönetim kurulunun ve bizzat Kenar’ın mesai ayırması ve gayretle fon paralarını değerlendiriliyor.Peki hızla büyüyen fon hep böyle mi yönetilecek? Kenar, profesyonel fon yönetimi oluşturulması gereğine dikkat çekiyor:

“Türkiye İş Kurumu’nun kendi personeli içinde böyle yapının oluşturulması son derece zor. Çünkü İş-Kur finansla ilgilenmez. İstihdam politikalarıyla ilgilenen bir kurum. Ancak fonun yönetilmesi için profesyonel bir yapının oluşturulması gerekiyor. Yönetmeliğimizegöre yatırım danışmanlığı hizmeti, portföy yönetimi danışmanlığı alabiliriz. Ayrıca kendi bünyemizde birin oluşturma hakkımız da var. Dışarıdan hizmeti alsak dahi bunu yapmalıyız. Çünkü dışarıdan alınan hizmetin değerlendirilmesi için bile uzman ekip şart. Çok yakın bir zaman içinde bu birimi oluşturacağız.”


UZUN VADELİ DEĞERLENDİRME:

Fonun nakit yönetimine ilişkin sorularımızı yanıtlayan Kenar, İşsizlik sigortası uygulamasının başlayacağı 2002 yılının Mart ayına kadar önlerinde uzun bir vade olduğunu ve bu doğrultuda uzun vadeli yatırımlar yaptıklarını da ekliyor. Kenar, şunları söylüyor;“Elimizde çok fazla nakit tutamayız. Geçen dönem içinde paramızı belli vadelerle bağladık. İşsizlik sigortasının ilk dönemleri 2002 yılı Mart ayında yapılacağı için , bizim elimizde uzun vadede değerlendirebileceğimiz bir para var. Biz de paramızı mevduat ve hazine gibi uzun vadeli enstrümanlarda tutuyoruz. Kriz başlangıcında fonun toplam varlığı olan 350 trilyon nakit olarak hesabımız da bulunmadığı için tümünü repo yapmadık tabii. Ama elimizdeki nakit parayı repo da değerlendirmeye çalışıyoruz. Normalde bir fon yönetimin yapması gereken de budur. Böylece aralık ayındaki faiz getirimiz de arttı. Ama getiri, örneğin yüzde 7-8 gibi yüksek miktarlara çıkmadı.”


YOĞURDU ÜFLEYEREK YİYORLAR:

Fonun mümkün olduğu kadar objektif kurallara göre çalışması isteğinin geçmişte kamu fonlarının performansından kamuoyunun memnun olmasına bağlıyor Kenar. Bir nevi “yoğurdu üfleyerek yediklerini” ima ediyor. Fonun şeffaf hareket edebilmesi için öncelikle bağımsız bir birim yönetim kurulunun oluşturulduğunu vurguluyor. “Örneğin” diyor Kenar, “Yönetim kurulu ancak mahkeme kararıyla görevden alabiliyorsunuz. Bu bağımsızlığın sağlanması için şarttı.Yönetmeliğimizde değiştirilmesi zor olsun diye Bakanlar Kurulu Kararıyla Çıkartıldı. Fonun denetimi bağımsız denetime açıldı. Bu çerçevede biz de görevimizi mümkün olduğu kadar şeffaf yapıyoruz. Biz her ayın ilk haftasının son günü fon da neler yapılıyor açıklıyoruz. İki gün geciktiği zaman kamuoyu bunun hesabını sorsun istiyoruz. Böylece kamuoyu da bu rakamlara bakacak ve yargısını belirleyecek.”


PARA PİYASALARI RAHATLAYACAK:

Fonun Türkiye’nin en büyük fonu olacağına işaret edenKenar, 2002 Mart ayına kadar sürekli gelir elde edeceklerini , ancak bu sürede giderlerinin ödemeler ödemeler başlamayacağı için çok düşük olacağını hatırlatıyor. İşsizlik Sigortası uygulamasının başladığı Temmuz ayından bu yana 28 trilyon faiz geliri elde ettiklerini vurgulayan Kenar, faiz gelirleriyle birlikte önemli bir büyüklüğe ulaşacak paranın bankacılık sistemine girişinin para piyasalarına kayda değer bir fon sunduğunu söylüyor.