Rusya İle Yeni Yakınlaşma Süreci...

-İki Ülke Arasındaki Ticaret, Doğalgaza ve Bavul Ticaretine Bağlı Olarak Gelişiyor

ANKARA (A.A) - 23.10.2000 - Türkiye`nin, 1998`de yaşanan krizden önce en önemli ihracat pazarlarından olan Rusya ile ticari ilişkilerinde, doğalgaz alımı ve bavul ticareti önemli yer tutuyor. A.A muhabirinin Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) kaynaklarından derlediği bilgilere göre, Türkiye`nin Rusya`dan ithalatının yüzde 40`ını doğalgaz ve hampetrol alımı oluştururken, bavul ticareti yoluyla bu ülkeye yapılan ihracat, resmi ihracat rakamlarının üzerinde gerçekleşiyor. Verilere göre, geçen yıl 2.4 milyar dolar düzeyinde gerçekleşen Rusya`dan ithalatın 609 milyon dolarlık bölümünü doğalgaz, 265 milyon dolarlık bölümünü de hampetrol ürünleri oluşturdu. Geçen yıl bu ülkeden, 311 milyon dolarlık demir-çelik ürünleri, 240 milyon dolarlık metal cevherleri, 184 milyon dolarlık demir dışı metaller, 165 milyon dolarlık da taşkömürü ithal edildi. DTM`nin verilerine göre, 1997`de 6.5 milyar dolar düzeyinde olan Rusya`dan doğalgaz ithalatının bu yıl 11 milyar metreküpün üzerinde gerçekleşmesi, 2012 yılında da Mavi Akım gibi taşıma projelerinin tamamlanması ile 30 milyar dolara ulaşması bekleniyor.

-MALA DAYALI TİCARET-

Türkiye, doğalgaz alımı dolayısıyla ithalatın sürekli artması nedeniyle büyüyen iki ülke arasındaki dış ticaretin dengeye kavuşturulması için, mala dayalı ticareti devreye sokmaya çalışıyor. Rusya ile 1984 tarihli doğalgaz anlaşması ile tesis edilen doğalgaz hesabına tekrar işlerlik kazandırılması, geçen hafta başlayan Karma Ekonomik Komisyon (KEK) görüşmeleri sırasında tekrar gündeme getirildi. Yaklaşık 10 yıldır işlemeyen bu anlaşma uyarınca, Rusya`dan doğalgaz bedelinin bir bölümü ile Türkiye`den mal alması veya mahsup esasına dayalı dış ticaretin yapılması isteniyor. Ancak Rusya, nakit dövize ihtiyacı nedeniyle bu sisteme şimdiye kadar olumlu bakmadı.

-EXİMBANK KREDİLERİ-

Türkiye, Rusya ile ekonomik ilişkileri geliştirmek için 1989-1991 döneminde Eximbank kanalıyla 1 milyar 150 milyon dolarlık mal ve yatırım kredisi açtı. Bunun yaklaşık 600-700 milyon dolarlık bölümü kullandırılırken, geri dönüşte yaşanan sorunlar nedeniyle, ödemesi gelen bazı krediler uzun vadeye yayıldı. KEK görüşmeleri sırasındaRusya`ya, mevcut kredi borçlarını, elektrik enerjisi, doğalgaz ile ödemesi önerisinde bulunuldu.

-OFF-SET, BARTER YÖNTEMLERİ, KEK GÖRÜŞMELERİ-

Rusya`ya yönelik ihracatın artırılmasında, off-set, barter gibi yöntemler üzerinde de duruluyor. Barter yönteminde, mal karşılığı ihracat, off-set yönteminde ise Türk müteahhitlerinin bu ülkede yapacağı yatırımlara karşılık bazı malların alınmasının gündeme gelebileceği belirtiliyor. Türkiye-Rusya Karma Ekonomik Komisyonu`nun (KEK) beşinci dönem toplantılarına ilişkin bugün Ankara`da imzalanacak protkolde yer alacak konular ise iki ülke arasındaki ticaretin dengeye kavuşturulması açısından büyük önem taşıyor. Geçen hafta başlayan görüşmelerde, doğalgaz alım miktarının artırılması yanında, elektrik alımı, kara yolu ile yük taşımada belge sayısının artırılması, ayrıca bu ülkedeki Türk müteahhitlik sektörünün yeniden canlandırılmasına yönelik önlemler gündeme getirilmişti. Yetkililer, Türkiye`deki enerji sorununun ulaştığı boyutlara dikkati çekerek, görüşmelerde doğalgaz ve elektrik alımına yönelik somut kararlar alınmasının önemini vurguladılar.

-MÜTEAHHİTLİK SEKTÖRÜ BEKLEMEDE-

Yurtdışındaki işlerinin toplamı 50 milyar dolara ulaşan Türk müteahhitlerinin Rusya`daki işlerinin toplamı 12.5 milyar dolar düzeyindeydi. 1998`den önce bu ülkede yılda ortalama 1 milyar 250 milyon dolarlık iş alan Türk müteahhitlerinin büyük bölümü, söz konusu yılda yaşanan kriz nedeniyle bu ülkeden çekilmek durumunda kaldı. Türk müteahhitleri bu ülkede, 1999`da 170 milyon dolar, geçen yıl ise sadece 70 milyon dolarlık iş alabildi. Rusya, Türk müteahhitlerinin bu ülkedeki iş büyüklüğüne dikkat çekerek, Rus müteahhitlerine Türkiye`deki bazı projelerde imkan tanınmasını istiyor.

-PETROL FİYATLARINDAKİ ARTIŞ, RUSYA`YI OLUMLU ETKİLEYECEK-

Bu arada önceki yıl yaşanan ekonomik kriz nedeniyle ithalatını önemli miktarda kısmak durumunda kalan Rusya`ya yönelik ihracatın, petrol fiyatlarındaki artış nedeniyle olumlu etkilenmesi bekleniyor. Uzmanlar, Rusya`nın petrol ve doğalgaz ihracatından sağlayacağı gelir artışının ithalatına yansıyacağını, bundan Türkiye`nin de olumlu etkileneceğini belirtiyorlar. Türkiye`nin 1997`de 2 milyar 56 milyon dolar olan Rusya`ya ihracatı, krizin yaşandığı 1998 yılında, yüzde 34.4 azalarak 1 milyar 348 milyon dolara, geçen yıl ise yüzde 56 azalma ile 586.5 milyon dolara gerilmişti. Rusya`ya ihracatta bu yıl, önceki yıla göre canlanma yaşanıyor. Geçen yılın Ocak-Temmuz döneminde 297.4 milyon dolar olan bu ülkeye ihracat, bu yıl yüzde 14.9 artışla 341.9 milyon dolara çıktı.

-RUSYA`DAN İTHALAT, DOĞALGAZ ALIMINA BAĞLI ARTIYOR-

Rusya`dan ithalat, doğalgaz alımına bağlı olarak artıyor. 1997`de 2 milyar 174.2 milyon dolar, 1998`de 2 milyar 155 milyon dolar, geçen yıl da 2 milyar 372 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Rusya`dan geçen yılın Ocak-Temmuz döneminde 1 milyar 157.1 milyon dolar olan ithalat, bu yıl, yüzde 74 artış ile 2 milyar 22.3 milyon dolara çıktı. Rusya, Türkiye`nin en fazla ihracat yaptığı ilk 10 ülke, en fazla ithalat yaptığı ilk 5 ülke arasında bulunuyor. Rusya ekonomisindeki canlanma, bavul ticaretine de yansıdı. Kriz nedeniyle bitme noktasına gelen bavul ticaretinde, yılın ilk yarısında yüzde 45`lik bir artış oldu. Merkez Bankası rakamlarına göre, geçen yılın ilk yarısında 883 milyon dolar olan bavul ticareti, bu yılın aynı döneminde 1 milyar 287 milyon dolar düzeyine ulaştı. Bavul ticareti genellikle Türkiye`nin Rusya`ya resmi ihracatının üzerinde gerçekleşiyor. 1998 öncesinde büyük bölümü Rusya`ya olmak üzere 10 milyar dolar düzeyinde gerçekleştiği söylenen bavul ticaretinin bu yıl 3.4 milyara ulaşması bekleniyor. Bavul ticareti kapsamında Rusya`ya satılan mallar arasında, tekstil-konfeksiyon, gıda ürünleri, deri sektörü ürünleri önemli yer tutuyor. Bavul ticareti kapsamındaki alımlar önceden İstanbul`dan yapılırken, Kahramanmaraş, Karaman, Çorum gibi üretim merkezlerinden de artık bavul ticareti kapsamında ihracat yapıldığı belirtiliyor.