Pahalı petrol Türkiye`ye 4 milyar dolara mal oldu

Ham petrol fiyatlarında geçen yıl yaşanan yüksek seyir, ham petrol, petrol ürünleri ve doğalgaz ithalatı yoluyla Türkiye`nin 2000 yılında yarattığı milli gelirin yüzde 2`sini, petrol ve doğalgaz üreten ülkelere transfer etmesiney ol açtı. Ham petrol fiyatlarındaki yüksek seyir, yol açtığı fiyat artışlarının dışında Türk halkının dolar bazında yüzde 2 oranında yoksullaşmasına neden oldu.

ANKA`nın Devlet İstatistik Enstitüsü`nden (DİE) edindiği verilere göre Türkiye geçen yılın ilk 11 ayında hampetrol, doğalgaz ve diğer petrol ürünleri için toplam 8.5 milyar dolarlık bir ödeme gerçekleştirdi. Bu ithalat için yapılan ödeme, 1999 yılının aynı dönemine göre yüzde 82.6 oranında artış kaydetti.Bu rakamın tek başına 3 milyar 726 milyon dolarlık bölümünü hampetrol ithalatı için ödenen para oluşturdu. Ham petrol ithalatı miktar olarak 1999 yılına göre yüzde 13 oranında azaldığı halde, ödenen para miktarı yüzde 56.7 oranında artış kaydetti.

1999 yılında ortalama 15 dolar seviyesinde gerçekleşen, bir varil hampetrolün Türkiye`ye ortalama ithal fiyatı 2000 yılında 27 dolara yakın bir düzeyde gerçekleşti. Varil başına ortalama fiyat yüzde 76 oranında artış kaydetti. Bu artış, doğal olarak Türkiye`nin doğalgaz ve diğer petrol ürünü ithalatına ödediği parayı da artırdı.

Ortalama fiyattaki bu artış nedeniyle 1999 yılının tümünde 5.4 milyar dolar olan ham petrol, doğalgaz ve diğer petrol ürünleri ithalatına ödenen paranın 2000 yılının tümünde 9.5 milyar dolara kadar tırmandığıt ahmin ediliyor. Ham petrol fiyatlarında yaşanan yüzde 76 oranındaki fiyat artışı Türkiye`ye 2000 yılında 1999 yılına göre fazladan 4 milyar dolarlık ek bir fatura getirdi. Bu ek fatura, ham petrol ortalama varil fiyatının 12 dolar olduğu 1998 yılına göre ise yaklaşık 5 milyar doları buldu.

2000 yılında toplam milli geliri 2000 milyar dolara ulaştığı tahmin edilen Türkiye`nin, milli gelirinin yüzde 2`si kadar bir miktarı, ham petrol ve doğalgaz ihraç eden ülkelere aktardığı ortaya çıkıyor. Dolayısıyla da Türk halkının dolar bazında yüzde 2 oranında bir refah kaybına uğradığı, başka bir ifadeyle bu ölçüde yoksullaştığı ortaya çıkıyor. Ham petrol fiyatlarının yüksek seyretmesinin, Türkiye`deki iç piyasa fiyatlarını ne ölçüde artırdığı ise tahmin edilemiyor. Ancak, IMF, hampetrol fiyatlarında varil başına 5 dolarlık fiyat artışının tüketici fiyatları genel endeksini 0.4 puana kadar artırabileceğini hesaplamıştı.

OPEC ülkelerinin ham petrol üretimini kısmasından kaynaklanan bu gelişmenin en fazla Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeleri etkileyeceği tahmin ediliyordu. IMF, hem petrol fiyatlarındaki her beş dolarlık artışın Türkiye gibi ülkelerin milli gelirinde 0.5 puanla 1 puanlık azalmaya yola çacağını tahmin ediyordu. Bu etkinin, ortalama varil fiyatı 12 dolara yakın artan Türkiye için yüzde 2 olarak gerçekleştiği gözüküyor.

2001 yılında ne olacak

Bu arada, Türkiye`nin 2001 yılı ham petrol ve petrol ürünleri gereksiniminin 31.3 milyon ton olarak hesaplıyor. Ham petrol fiyatlarının 2001 yılında da önceki yıldan farklı bir seyir izlemeyeceği tahmin ediliyor. Bu nedenle, aynı etkinin 2001 yılında da devam edeceği sanılıyor.