Merkez Bankası enflasyonun yükseliş sebeplerini açıkladı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu'na göre yıllık enflasyon, gıda ve temel mal gruplarında artarken, enerji grubunda geriledi, hizmet grubunda ise yataya yakın seyretti.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) kasım ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 2,30 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 14,03 olduğunu açıklamasının ardından TCMB'nin Kasım Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.

Rapora göre enflasyondaki yükselişin temel sürükleyicisi gıda ve temel mal grupları oldu. Hizmet ve enerji grupları yıllık enflasyonlarındaki artış ise daha sınırlı kaldı. Gıda enflasyonundaki yükselişte birikimli döviz kuru etkileri, temel girdi niteliğindeki tarımsal emtia fiyatlarının seyri ve mevsim geçişine bağlı arz yönlü unsurlar rol oynadı. Temel mal enflasyonundaki artışta, başta otomobil olmak üzere, dayanıklı tüketim malları öne çıkarken, bu gelişmede güçlü kredi ivmesinin gecikmeli etkilerine bağlı talep yönlü unsurlar ve Türk lirasındaki değer kaybının gecikmeli yansımaları gözlendi. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu ve eğilimleri yükseldi.

CANLI BORSA İZLEMEK İÇİN TIKLAYIN...

Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 1,72 ve 1,78 puan artarak yüzde 13,72 ve yüzde 13,26 olarak gerçekleşti. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, temel mal, hizmet, alkol-tütün-altın ve enerji gruplarının katkıları sırasıyla 1,01, 0,89, 0,15, 0,05 ve 0,04 puan arttı. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimlerinde artış gözlendi. Bu dönemde, enflasyon eğilimi temel mal grubunda daha belirgin olmak üzere, temel mal ve hizmet gruplarında arttı.

LOKANTA-OTEL GRUBU AYLIK FİYAT ARTIŞI GIDA FİYATLARINDAKİ GÖRÜNÜMÜN DE ETKİSİYLE HIZLANDI

Rapora göre, hizmet fiyatları kasım ayında yüzde 0,62 arttı. Grup yıllık enflasyonu 0,50 puan artışla yüzde 11,42 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyon lokanta-otel, ulaştırma, diğer hizmetler gruplarında yükselirken, kira grubunda yatay seyretti, haberleşme hizmetlerinde ise geriledi.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde, lokanta-otel grubu aylık fiyat artışı gıda fiyatlarındaki görünümün de etkisiyle hızlandı.

Ulaştırma hizmetleri fiyatları, kara yolu ile şehirlerarası yolcu taşımacılığı fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle yatay seyretti. Diğer hizmetler grubundaki yükselişte döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak fiyatları artan ulaştırma araçlarının bakım ve onarımı, temel hastane hizmetleri ve dişçilik ücretleri etkili oldu.

OTOMOBİL FİYATLARINDA BİRİKİMLİ DÖVİZ KURU ETKİLERİ

Temel mal enflasyonu kasım ayında 3,23 puan artışla yüzde 15,32 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal ve diğer temel mallarda yükselirken, giyim ve ayakkabı grubunda geriledi. Dayanıklı tüketim malları fiyatları güçlü kredi ivmesinin gecikmeli etkilerine bağlı talep yönlü unsurlar ile Türk lirasındaki değer kaybının yansımalarıyla yüksek bir oranda artarak (aylık yüzde 5,68) temel mal enflasyonunun ana sürükleyicisi oldu.

Böylelikle bu grupta yıllık enflasyon yüzde 26,50’ye ulaştı. Dayanıklı mallarda fiyat artışları alt kalemler genelinde sürerken, otomobil fiyatlarında birikimli döviz kuru etkilerine bağlı olarak yüzde 9,70 artış kaydedildi. Bu dönemde diğer temel mal grubu fiyatları üzerinde Türk lirasındaki değer kaybının gecikmeli etkileri belirginleşti. Giyim ve ayakkabı grubunda zayıf seyreden sektörel talep koşullarının dezenflasyonist etkileri bu dönemde de devam etti ve grup yıllık enflasyonu yüzde 0,76 olarak gerçekleşti.

YILLIK ENFLASYON, İŞLENMEMİŞ GIDA GRUBUNDA YÜZDE 27,02 OLDU

Rapora göre enerji fiyatları kasım ayında yüzde 0,84 arttı. Bu dönemde katı yakıt fiyatları yüzde 3,44, akaryakıt fiyatları ise uluslararası petrol fiyatlarını takiben yüzde 1,37 yükseldi. Bu gelişmelerle birlikte, enerji yıllık enflasyonu 0,30 puan artarak yüzde 4,28 olarak gerçekleşti.

Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu kasım ayında 4,57 puan artarak yüzde 21,08’e yükseldi. Bu dönemde yıllık enflasyon, işlenmiş gıda grubunda 1,43 puan artışla yüzde 15,92, işlenmemiş gıda grubunda ise 8,24 puan artışla yüzde 27,02 oldu. İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler, gerek meyve ve sebze gerekse diğer işlenmemiş gıda fiyatlarının önemli ölçüde yükseldiğine işaret etti.

Taze meyve ve sebze fiyatlarının yüksek aylık artışında mevsim geçişine bağlı arz yönlü unsurların yanı sıra döviz kurundaki birikimli değer kayıplarının etkili olduğu değerlendirildi. Diğer işlenmemiş gıdada, girdi fiyatlarındaki gelişmeleri takiben tavuk ve yumurta kalemleriyle birlikte, döviz kuruna duyarlılığı yüksek olan pirinç ve bakliyat fiyatları güçlü bir şekilde yükseldi.

İşlenmiş gıdada olumsuz görünüm kasım ayında da devam etti ve aylık fiyat artışı yüzde 2,26 oldu. Bazı ülkelerce salgın karşısında alınan ihtiyati tedbirler uluslararası tahıl fiyatlarını olumsuz etkilemeye devam etti. Artan maliyetler sonucunda ekmek ve tahıllar grubunda süregelen yüksek fiyat artışları kasım ayında yüzde 3,32 ile belirgin şekilde hızlandı. Diğer işlenmiş gıda fiyatları yüzde 1,6 artarken, gerek döviz kuru gelişmeleri gerekse uluslararası fiyatlara bağlı olarak katı ve sıvı yağ fiyatları aylık yüzde 5,11 yükselişle öne çıktı. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı gıda grubu yıllık enflasyonu yüzde 18,35’e yükseldi. Özetle, gıda grubu enflasyonundaki yükselişte döviz kuru gelişmeleri, uluslararası tarımsal emtia fiyatlarının seyri ve mevsim geçişine bağlı arz yönlü unsurların etkisi hissedildi.

DAYANIKSIZ TÜKETİM MALLARINDAKİ YÜKSELİŞTE ET ÜRÜNLERİ VE KATI-SIVI YAĞLAR BELİRLEYİCİ OLDU

Yurt içi üretici fiyatları (Yİ-ÜFE) kasım ayında yüzde 4,08 yükseldi, yıllık enflasyon 4,91 puan artarak yüzde 23,11 oldu. Üretici fiyatlarında gözlenen bu artışta döviz kuru ve emtia fiyatlarındaki gelişmelerin belirleyici olduğu değerlendirildi. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış eğilimi bu dönemde belirgin ölçüde yükseldi.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon tüm alt gruplarda yükseldi. Aylık bazda ara malları grubu fiyat artışında demir-çelik ve plastik ürünler öne çıkarken, sermaye malı fiyatlarındaki yükselişte motorlu kara taşıtları ile parça-aksesuarları ve metal yapı ürünleri etkili oldu.

Dayanıklı tüketim malları fiyatlarında genele yayılan artışlar gözlenirken, dayanıksız tüketim mallarındaki yükselişte et ürünleri ve katı-sıvı yağlar belirleyici oldu. Enerji grubu fiyatlarındaki artışta rafine edilmiş petrol ürünleri ile elektrik üretimi ve dağıtımı fiyatları öne çıktı. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek devam etti.

Etiketler

• TÜFE
TÜFE
• yıllık değişim oranları
yıllık değişim oranları
• enflasyondaki yükseliş
enflasyondaki yükseliş