Holdingler rotayı çevirdi

Yeniden yapılanma dönemine giren holdingler, potansiyeli düşük sektörlerden çekilirken, yatırımlarını telekomünikasyon, enerji, bilişim ve perakende sektörlerine yönlendirmeyi planlıyor.


1990`lı yılların ikinci yarısı Türkiye`nin büyük grupları için yeniden yapılanma dönemi oldu. Holdingler bu dönemde büyüme potansiyeli düşük sektörlerden çekilip, yatırımlarını yönlendirecekleri yeni sektörleri belirlediler. Telekomünikasyon, enerji, bilişim ve perakende bu sektörlerin başında geliyordu. Turkcell ile Çukurova Holding`in sağladığı yüksek ivme, büyük grupların ilgisinin GSM lisans ihaleleri üzerinde yoğunlaşmasına neden oldu. Ancak 3. GSM ihalesine katılan gruplar, ihale bedelinin yüksekliği karşısında telekom sektörüne girişlerini bir süre ertelemek durumunda kaldılar. Telekomünikasyon sektörüne girmek isteyen grupları yakından ilgilendiren bir diğer gelişmede Türk Telekom`un özelleştirilme sürecinin başlaması oldu. Uluslararası çapta deneyimli yabancı ortak bulma şartı yerli gruplar için global trendin uygun olmaması nedeniyle zor görünüyor. Zira özelleştirme sürecinin uzaması Türk Telekom`a talip olabilecek yabancı şirketlerin sayısını azalttı. Telekom özelleştirmeleri ve üçüncü nesil cep telefonu lisansları nedeniyle yüksek miktarda borçlanan telekom şirketlerinin, sabit hat ağırlıklı Türk Telekom`un özelleştirilmesine gösterecekleri ilgi merakla bekleniyor.


İştirak portföyü çeşitlendiriliyor:

Yüksek enerji açığı, Enka Holding (3,730 MW`lık 3 doğalgaz çevrim santrali), Alarko Holding (Altek ve 3 hidroelektrik santrali), İhlas Holding (BURYAL temyize gidilecek), Koç Holding (Entek, termik santraller), Sabancı Holding (EnerjiSA) ve Doğan Holding`in (ISEDAŞ) enerji sektörüne ilgisini canlı kılıyor. Holdingler büyümenin sınırlı olacağı 2001 yılında dahi enerji yatırımlarına devam etmeyi planlalıyorlar. Hiç şüphesiz holdinglerin farklı sektörlere kaymasında iştirak portföyünü çeşitlendirme eğiliminin de önemli etkisi bulunuyor. Sabancı Holding finans, Alarko Holding - Enka Holding inşaat - taahhüt, Doğan Yayın Holding basın yayın, Koç Holding otomotiv ve dayanıklı tüketim ağırlıklı bir yapıya sahip. Enka, Alarko ve Doğan Holding mevcut yapılarını enerji ile çeşitlendirme yoluna giderken Doğan Yayın, Koç, Sabancı Holding bilişim ve perakende sektörüne de büyük önem veriyorlar. Holdinglerin çoğunun internet servis sağlayıcılığı (ISS) ve portal hizmeti vermek üzere kurulmuş iştirakleri bulunuyor. Bilişim sektöründeki gelişim itibarıyla Superonline - Çukurova Holding, Ixir - Doğuş Holding, Doğan Online (DOL) - Doğan Yayın Holding, Vestel Net - Zorlu Holding ve Turk.net - Sabancı Holding pazarı paylaşıyor


Perakendecilik 4 grubun kontrolünde:

Holdinglerin yoğun yatırım yaptıkları alanlardan biri de perakendecilik sektörü. Geçmiş 3 yıl, perakende sektöründe yatırımın ve el değiştirmelerin yaşandığı bir dönem oldu. Halen sektör, 4 büyük grubun kontrolünde gelişiyor. Fiba Holding Gima ile, Doğuş Grubu Tansaş, Sabancı Grubu Carrefour, Koç Holding Migros ile sektördeki yerlerini sağlamlaştırma çabası içinde bulunuyor. Fiba Holding, bir taraftan mağaza ağını genişletirken bir taraftan da yurtdışı yatırımlarına devam ediyor. Tansaş ile sektöre agresif giren Doğuş Grubu 1999 yılında 82,500 metrekare olan satış alanını 2000 yılında 151,000 metrekareye yükseltti.
Koç Grubu, Migros ile 7 ayrı formatta, 3 ülkede 448 mağaza ile faaliyette bulunuyor.


Sabancı grubu, 2001 yılında perakendecilik sektöründe büyüme hedefini yükseltti. Grup, 2001 yılında CarrefourSa`nın yeni açılacak mağazalarıyla birlikte hipermarket sayısını 12`ye, süpermarket sayısını 9`a çıkarmayı ve 2003 yılında 1.5 milyar dolarlık ciroya ulaşmayı planlıyor. 2003 yılına kadar CarrefourSA hipermarketlerinin sayısının 23`e, süpermarketlerin sayısının 30`a ulaştırılması hedefleniyor. CarrefourSA`nın bir alt modeli olan ChampionSA`lar ve küçük iskonto mağazaları olan DiaSA`ların sayısının artırılması da orta vadeli hedefler arasında bulunuyor. Doğan Yayın Holding, eğlence sektörüne yönelik perakendecilik yatırımlarını sürdürüyor. Kitap ve CD perakendecisi D&R`ların sayısı 2000 yılsonu itibarıyla 50 civarındadır. Orta vadede D&R`ların sayısının 250`ye, büyüklüğünün 55,000 metrekareye yükseltilmesi hedefleniyor.


İştiraklerin beklentisi zayıf:

Koç Grubu perakendecilikte bir adım daha ileri giderek sanal mağazacılık faaliyetlerine başladı. Dünyada elektronik ticaretin yüzde 40`ının perakende ticaret olarak son kullanıcıya ulaştığı sektörde, Kangurum`la ilk 6 aylık dönemde 105 bin kayıtlı müşteriye ulaşıldı. İlk aşamada aylık bazda 1 milyon dolarlık satışın hedeflendiği Kangurum`daki mağaza sayısının 48`den 70`e yükseltilmesi planlanıyor. 2001 yılının ilk yarısı için holdinglerin iştiraklerinden önemli bir performans beklentisi bulunmuyor. Ancak yılın ikinci yarısından itibaren ekonomi genelinde bir canlanma olabileceği tahmin ediliyor. Beklentileri itibarıyla enerji sektöründe Enka ve Alarko Holding, medya - bilişim sektöründe Doğan Yayın Holding`in ön plana çıkacağını tahmin ediliyor. THY ve Türk Telekom özelleştirmeleri Koç ve Sabancı Holding`e ilgiyi canlı kılacak. GSM operatörü Is -TIM`e iştirak eden şişecam, yüksek iskontosu ve GSM iştiraki nedeniyle dikkat çekici görünüyor.