Hazine, garantileri iyice kıstı

Bütçe yasası ve stand-by anlaşması ile dış borçlanmalar için verebileceği garanti miktarı sınırlandırılan Hazine`nin garanti verdiği dış borç miktarı önemli ölçüde azaldı. Bu nedenle de garantili dış borç stoku azalma eğilimine girdi.

Hazine`nin verilerine göre geçen yılın ilk dükuz ayında başta KİT`Ler, yerel yönetimler ve bir kalkınma ve yatırım bankasının kullandığı toplam 812 milyon dolarlık kredisine Hazine garantisi sağlandı. Bu garantinin 812 milyon dolarlık bölümü KİT`lere sağlandı. Geçen yıl Hazine, TEAŞ`ın 347 milyon dolarlık, THY`nin 394 milyon dolarlık, BOTAŞ`ın 51 milyon dolarlık, TÜGSAŞ`ın da 20 milyon dolarlık dış borçlanmasına garanti verdi.

Garantinin 25 milyon doları İskenderun belediyesi`ne 10 milyon doları ise Sınai Yatırım Bankası`na sağlandı.

Hazine, KİT`ler, yerel yönetimler, üniversiteler ve kalkınma ve yatırım bankalarının 1996 yılında 1 milyar 156 milyon dolarki, 1997 yılında 1 milyar 507 milyon dolarlık, 1998 yılında 1 milyar 535 milyon dolarlık, 1999 yılında 3 milyar 202 milyon dolarlık dış borçlanmasına garanti vermişti. Söz konusu kuruluşların 1996 yılından 2000 yılına kadar Hazine garantisi ile sağladıkları toplam dış borç miktarı ise 9 milyar 333 milyon dolara ulaştı.

Stok azalıyor

Hazine`nin garanti uygulamasında kısıtlamaya gitmesi, garantili dış borç stokunu, dolayısıyla Hazine`nin söz konusu garantilerden kaynaklanan riskini azalttı. 1999 sonunda 6 milyar 192 milyon dolar olan garantili borçlar 6 milyar 63 milyon dolara indi. Bu borcun, 2 milyar 908 milyon dolarlık büyük bölümü KİT`lere ait bulunuyor. Yerel yönetimlerin garantili dış borçları 2 milyar 121 milyon dolar, fonlarınki 673 milyon dolar, kalkınma ve yatırım bankalarınınki 360 milyon dolar düzeyinde bulunuyor.

Kuruluş bazında bakıldığında ise stokun 944 mimlyon dolarla en büyük bölümü TEAŞ`a ait bulunuyor. THY`nin 813 milyon dolarlık, BOTAŞ`ın 391 milyon dolarlık, TÜPRAŞ`ın 258 milyon dolarlık borçları dikkat çekiyor.

Yerel yönetimlerin toplam garantili dış borçları 2 milyar 122, fonlarınki 673 milyon dolar, düzeyinde seyrediyor.

Yerel yönetimler içerisinde 280 milyon dolarla Adana, 325 milyon dolarla İzmir, 170 milyon dolarla ANkara, 101 milyon dolarla İstanbul ilk sıralarda geliyor.

Garantili dış borcu yüksek kuruluşlar arasında 581 milyon dolarla Savunma Sanayii Geliştirme ve Destekleme Fonu, 326 milyon dolarla Eximbank dikkat çekiyor.

Hazine ödemek zorunda kalıyor

Garantili dış borçlar Hazine açısından önemli bir risk oluşturduğu için, bir süredir Bütçe Yasası ile verilebilecek garanti miktarı sınırlı tutuluyor. Ayrıca IMF ile geçen yıl yapılan stand-by anlaşması ile de garanti verilebilecek borç miktarına sınır getirilmişti.

Hazine 1992 yılı ile geçen yıl Haziran ayı sonundaki dönemde, garanti verdiği dış borçlar için toplam 5 milyar 832 milyon dolarlık ödeme yapmak zorunda kaldı. Söz konusu kuruluşların Hazine garantisi ile kullandırdıkları dış borcu geri ödememeleri nedeniyle bu borçları ödemek zorunda kalan Hazine`nin, söz konusu nedenle kamu kurum ve kuruluşları ile belediyelerden toplam 2.5 katrilyon lira alacağı bulunuyor.