Greenspan geç mi kaldı?

Federal Rezerv`in faizleri yarım puan aşağıya çekme kararı, bugünün karanlık bir tablo çizen ABD ekonomisi açısından bakıldığında hemen hemen kesinlikle yapılması gereken şeydi. Ancak, bu kurumun daha birkaç hafta öncesine dek bu ülkenin ekonomik durumuna ilişkin düşüncelerinde ne denli hatalı olduğunu da ortaya koydu. Kurum, yeni ekonominin sağlığına ilişkin olarak giderek artan paniğin sona ermesini sağlayamayabilir. Hatta, tersine, bunu tasdik edebilir.
Havanın büyük bir süratle değişmesi gerçekten olağanüstü. Ekim ayında Wall Street`in en saygın kuruluşlarından birisi olan Goldman Sachs, 2001 yılında büyüme oranının yüzde 4 olacağını tahmin etti.


Aralık ayında bu tahmin yüzde 2.5`a çekildi. Şimdi, 2000 yılının son raporunda Goldman Sachs soruyor: ABD ekonomisi resesyona mı girdi? Resesyonlar her zaman beklenmedik anda patlar. Eğer önceden görülürlerse, paradan sorumlu yetkililer onu geciktirmeye çalışır. Ancak bu durumda merkez bankası habersizden de daha kötü bir durumda yakalandı. Fed Aralık ayında para politikalarını sıkılaştırmaktan yana bir eğilime girdi. Bu eğilim daha sonra 19 Aralık`ta esnetildi. Şimdi, yani iki hafta sonra, Fed harekete geçti. Bu hızlı değişiklik Alan Greenspan`ın hatasız adı için iyi olmayabilir, ancak, onun hızlı değişen durumlara süratli yanıtlar getirebilme becerisini sergiliyor.


Fed dün yaptığı basın açıklamasında, bu girişimin, satış ve üretimde görülen düşüklüklerin ışığı altında, finansal piyasaların bazı bölümlerinin sıkı koşulları çerçevesinde ve yüksek enerji fiyatlarının aileler ve iş dünyasının satın alma gücünü törpülediği bir ortamda gerçekleştirildiğini, daha ötede, enflasyonist baskıların denetim altında tutulduğunu,söyledi. Bütün bunlar en azından makul - enerji fiyatları eylül ayındaki zirve noktalarının aşağısında düşmeye başlamış olsa bile. Ancak bu girişim, ekonomik performansın hızlı değişimler yaşadığı bir dönemde, kaçınılmaz olarak iki çelişkili durum ortaya çıkartıyor. Birincisi Fed`in girişiminin, çok geç ve yetersiz olduğu kaygısı. Yarım puanlık indirimle yüzde 6, federal fonları geçen Temmuz ayında olduğu noktaya getiriyor. Bu rakam hala 1999`un birinci yarısının çok aşağısında. Wall Street bu karara büyük bir heyecanla olumlu tepki verirken, Main Street (ana cadde ÇN) aynı heyecanı göstermeyebilir. İçinde bulunulan durum 1998 yılının sonbaharından çok farklı. Zafiyet ana caddede başlıyor ve orada ortadan kaldırılmalı.


Para politikaları, bir tuğlayı bir lastikle çekmeye benzetiliyor. Önce hiçbirşey olmaz. Ondan sonra, tuğla birdenbire atlar. ABD ekonomisinde yaşanıyor olabilir.
İkinci kaygı indirimin fazla iyi çalışma olasılığı. Fed`in her kötü durumda harekete geçerek ekonomiyi rayına sokacağına duyulan inançla, borsada fiyatlar fırlayacak ve özel sektör yeniden aşırı harcamalara girişecek. Eğer durum bu olursa, Fed`in girişimi, daha sonra gelecek çok daha tehlikeli bir krize dek şu andaki krizi önler.
Bu aşamada, hangi riskin daha büyük olduğunu kimse bilmiyor. Ekonomilerin dönüm noktalarının doğası budur. Ancak eğer Fed bir ay önce riskler hakkında kesinlikle hatalıydıysa, bugün de hatalı olabilirse, en azından esneklik gösterebiliyor. Esneklik istenebilecek tek şey. Hiçbir merkez bankası hatasız olamaz. Ancak Fed hatalarından daha süratli dönmesini biliyor. (FİNANSAL FORUM)