Ekonomi soğuyarak büyüyecek

Bu yıl planlanan yüzde 5.5`luk büyüme hedefinin aşılacağının şimdiden belli olması, 2001 yılındakalkınma hızının 1.5 puan aşağı çekilmesine neden oldu. IMF`ye yüzde 5.0-6.0 sözü verilmişti.


Önceki gün Yüksek Planlama Kurulu`nda (YPK) belirlenen 2001 yılı temel ekonomik büyüklükleri, önümüzdeki yıl ekonominin soğutularak büyütülmeye çalışılacağını gösterdi. Bu yıl planlanan yüzde 5.5`luk büyüme hedefinin aşılacağının şimdiden belli olması, 2001 yılında kalkınma hızının 1.5 puan aşağı çekilerek revize edilmesine neden oldu. IMF`ye verilen Niyet Mektubu`nda 2001 yılı için büyüme hedefi yüzde 5.0 - 6.0 olarak taahhüt edilmişti. Büyüme hızındaki bu geriye doğru revize eğilimine rağmen devlet, toplayacağı vergi dışı gelirlerle ekonomideki talep fazlalığını absorbe etmeyi amaçlıyor.


FF`nin belirlemelerine göre 2000 yılında 46.7 katrilyon düzeyindeki bütçe harcamaları, önümüzdeki yıl yüzde 3.6 artırılarak 48.4 katrilyon olarak öngörüldü. Yüzde 18`lik deflatör ve yüzde 10 - 12`lik enflasyon hedefleriyle ilişkilendirilemeyen bu artışın geri planında ise, faiz giderlerinden sağlanacak 6 katrilyon liralık tasarruf bulunuyor. Faiz ödemelerindeki tasarruf, bütçenin diğer harcama kalemleri üzerinde reel artış etkisi yapacak.


2001 yılında bütçe açığı ise 14.1 katrilyon liradan 5.3 katrilyona inerek dramatik bir düşüş yaşayacak. Toplam 8.8 katrilyon lira azalacak olan bütçe açığı yüzde 62 daralacak. Bu daralma sonucunda bütçe açığının bütçe harcamalarına oranı yüzde 30.2`den yüzde 10.9`a düşecek. 2001 yılında faiz ve özelleştirme geliri hariç faiz dışı fazla ise 8 katrilyon düzeyinde olacak. Bu durumda faiz dışı fazlanın 131 katrilyonu geçmesi beklenen GSMH`ya oranı yüzde 6.1 olarak gerçekleşecek.


GELİR KANADI SANCILI;

2001 Yılı Bütçesi`nin gelir kanadı ise devletin önümüzdeki yıllarda denk bütçe hedefini yakalamaya hazırlandığını gösteriyor. 2000 yılında 32.6 katrilyon olarak hedeflenen gelirler, önümüzdeki yıl 10.5 katrilyon lira artırılarak 43.1 katrilyona çıkarıldı. Bu durumda devlet, gelirlerini yüzde 32.2 oranında yükseltmeyi amaçlıyor. Devletin 43.1 katrilyonluk gelir hedefinin yaklaşık 31.5 katrilyon lirasını vergi gelirleri oluşturacak. Bu rakam; gelir, kurumlar, KDV, ATV, motorlu taşıtlar, taşıt alım vergisi, damga ve harçlar ile BSMV gibi klasik vergi kalemlerindeki ortalama yüzde 29.3`luk artışla karşılanacak. Yaklaşık 2 yıllık daralma ve küçülme döneminin ardından yeniden canlanmaya başlayan ekonomiyi fazla bunaltmamak için, klasik vergi geliri hedefi makul tutuldu.


Ancak bu durum, devletin 11.6 katrilyonluk vergi dışı gelir rakamı yaratmasını zorunlu kıldı. Bu dengeyi sağlamak için 3 büyük kalem üzerinde duruluyor. Bunlardan ilkine göre; GSM 1800 lisans satışından sağlanacak 3 milyar dolarlık gelirin 2 milyar dolarlık bölümünün 2001 yılının birinci çeyreğinde bütçeye girmesi bekleniyor. Bu, bütçeye yaklaşık 1.4 katrilyonluk bir katkı sağlayacak. Hükümet, diğer özelleştirme gelirleri ile birlikte 2001 yılı için taahhüt ettiği 6 milyar dolarlık (Yaklaşık 4 katrilyon TL) toplam özelleştirme geliri hedefine ulaşmaya çalışacak. Bu durumda hükümetin yaklaşık 2.6 katrilyonluk daha özelleştirme gelirine ihtiyacı olacak. Bu para girişinin Telekom, enerji ve klasik özelleştirmelerden toplanması amaçlanıyor.


ARAZİ SATIŞI UMUT OLDU;,

Vergi dışı gelirlerde ikinci kalem ise devlet arazilerinin gecekonduculara ve diğer yatırımcılara satışı olacak. Devlet, düşen faizler ve enflasyonun gayrimenkule talebi canlandıracağını ve bu gelirin realize edilebileceğini düşünüyor. Bu kalem çerçevesinde bütçeye 3 katrilyonluk yani 4 milyar dolarlık gelir yazılması amaçlanıyor. Vergi dışı gelirlerde üçüncü hedef ise faiz vergisi hariç deprem vergilerinin ve eğitim özel gelirlerinin kalıcılaştırılması olacak. 11.6 katrilyonluk vergi dışı gelir hedefinin şu anda ancak 7.6 milyar dolarının kaynağı açık olarak belli. Geriye kalan 4.6 katrilyon liranın ise deprem ve eğitim vergilerinin kalıcılaştırılması ile sağlanabileceği ifade ediliyor. Ancak kaynaktan kesilen bazı vergi ve harçlar artırılarak vergi dışı gelir kaleminin 10 katrilyon lira düzeyine düşürülebileceği de ifade ediliyor. (FİNANSAL FORUM)