Döviz Çıkışı 6.2 Milyar $ Düzeyine Çıktı

Bankaların döviz alımlarının ardı arkası kesilmiyor. Geçen hafta başından bu yana 5.4 milyar dolar satış yapan Merkez Bankası, dün de 796 milyon dolar (544 trilyon lira) verdi. Dün gelen taleple birlikte Merkez Bankası`ndan çıkan toplam döviz tutarı 6.2 milyar dolara (4.2 katrilyon) yaklaştı.

Bankalararası para piyasasında iki bankanın bono portföyü yüklü bir bankaya yaptıkları para alım - satımını kestiklerine ilişkin söylentilerin yayıldığı 20 Kasım`ı krizin ilk günü olarak kabul edersek dokuz gündür döviz alımlarının önüne hiçbir açıklama geçemedi.

20 ve 21 Kasım`da söylenti boyutundan öteye gitmeyen kriz, ilk olarak 22 Kasım Çarşamba günü ciddiye alındı. Gün gün yaşanan gelişmeler ve sonuçları şöyle oldu:

22 Kasım:

Sabah piyasalar panik satışlarla açıldı. Gecelik faiz yüzde 250`ye tırmandı. Bono faizleri yüzde 48`lere kadar çıktı. Panik üzerine Başbakan Ecevit, dedikodulara prim vermeyin açıklamasını yaptı. Hazine, Merkez Bankası ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, programı olumsuz yönde etkileyevek gelişme yoktur şeklinde ortak bir açıklama yaptılar.

Açıklamalar sonrası piyasalar biraz sakinleşmiş göründü ancak, döviz talebinin önü kesilemeyince panik arttı.

Akşam Merkez Bankası Net İç Varlıklar hedefini bir kenara bırakıp takas açığını kapatamayanlara yüzde 220 faizle piyasaya bir günlük 1.3 katrilyon lira para sattı.

Sonuç: Borsa 11.313 puandan 11.554 puana çıktı. Ancak faizlerin tırmanışı sürdü. Bono faizi yüzde 45`ten yüzde 49.36`ya, repo faizleri de yüzde 153 ortalamadan günü tamamladı.

23 Kasım:

Bankalar mevduat ve kredilere uyguladığı faiz oranlarını artırmaya başladı. Merkez, 1.3 katrilyonluk fonlamasına devam etti. Yüzde 155 faizle 700 trilyon ekstra para verdi. Artık Merkez Bankası desteği geldiğini düşünen piyasa faizleri biraz olsun düşürdü. ABD`de şükran günü olması döviz çıkışını bir gün olsun engelledi. Ancak cuma valörlü döviz alımları piyasayı tedirgin etti.

24 Kasım:

Hükümet ve bürokratların yaşananları yeterince ciddiye almadığı birkez daha görüldü. BDDK Başkanı Zekeriya Temizel`in Bankacılık testten geçti ama atlatıldı, Merkez Bankası Başkanı Gazi Erçel`in Böyle bir krizi dokuz aydır olacağını bekliyorduk; oldu, 1.9 katrilyon lira verdik sorun kalmadı ve Hazine Müsteşarı Selçuk Demiralp`in El konulacak banka kalmadı açıklamalarının yapıldığı gün gecelik faiz yüzde 120, 20 Haziran 2001 vadeli tahvilin faizi ise yüzde 48.17 idi. Borsa ise bir yıl önceki seviyesine geriledi.

25 Kasım:

Hafta sonu olmasına karşın Devlet Bakanı Recep Önal bir açıklama yaparak, Yaşananların bedelini ödeteceğim. İnsanları uyarıyorum. Eski kötü alışkanlıklarını bir kenara bırakın açıklaması yaptı. Ayrıca bankaların munzam karşılık ve disponibilite yükümlülüklerinin azaltıldı.

27 Kasım:

Yurtiçi ve yurtdışından piyasalara destek açıklamaları geldi. Sorunlara biraz daha kalıcı çözüm bulmayı düşünen Merkez ve Hazine, gecelik faizle para satmak yerine vadeleri 18 Temmuz 2001 ve 22 Ağustos 2001`de dolan tahvillerini geri alacağını açıkladı. Toplam 411 trilyon liralık tahvil geri çekildi. Merkez ayrıca, diponibilite yükümlülüklerini 25 Kasım - 5 Ocak tarihleri arasında tek bir hafta kabul edileceğini bildirdi.

28 Kasım:

Başbakan Ecevit, faiz ve enflasyon lobilerinin mazarratlık (zarar verme) yaptığından bahsederken Merkez Bankası, Hazine ve BDDK akşam saatlerinde apar topar İstanbul`a gelerek piyasa yapıcısı bankalarla görüştü. Piyasa yapıcısı bankaların kulaklarının çekildiği belirtilen toplantı sonrası Güven tazeledik açıklamaları yapılmasına karşın yabancılar 22 Kasım tarihinden bu yana ikinci en büyük döviz satışını yaptılar: 1.2 milyar dolar. Repo yüzde 199.48 ortalamaya kadar çıkarken bono faizleri yüzde 53.4`e tırmandı.

29 Kasım:

Demiralp, IMF ve Dünya Bankası kredilerinin öne alınacağına, Dünya Bankası Başkan Yardımcısı Johannes Linn`in kredilerin verileceğine ilişkin açıklamaları piyasalarda fazla destek bulmadı. Döviz talebi durdurulamadı, bono faizi yüzde 56`ya tırmanırken repo yüzde 151.6`dan günü tamamladı.

30 Kasım:

Ankara umut dolu açıklamalarına piyasalar yine kulak asmadı. Merkez Bankası`nın programına geri döndüğünü, ekstra para vermeyeceğini ve eskisi gibi döviz karşılığı TL yaratacağını açıklaması akşam saatlerinde faizleri yine yükseltti. Bankalararası piyasada gecelik faizler yüzde 400`e, repo piyasasında yüzde 155`e tırmanırken bono faizi yüzde 60`a yükseldi. Döviz çıkışı ise devam etti. (MİLLİYET)