Dış borcun döviz yapısı değişiyor

Türkiye`nin dış borçlanmasının ağırlıklı olarak, IMF ve Dünya Bankası kaynaklarına kayması, dış borç stokunun döviz kompozisyonunu, dolayısıyla dış borçların kur riskini de değiştirdi. Hazine Müsteşarlığı`nın verilerine göre, dış borç stokunda dolar ve Euro ve Japon Yeni gibi paraların payı azalırken, SDR`nin (Özel Çekme Hakkı) payında hızlı bir artış yaşandı. Eylül 2001 sonu itibariyle 118.8 milyar dolar olan dış borç stokunun yüzde 50`sini dolar cinsinden alınmış dış borçlar. Yüzde 31`ini Euro ile 1 Ocak 2002`den itibaren Euro`ya dönüşen mark, Fansız Frangı ve Hollanda Florini cinsinden borçlar meydana getirdi.

Dolar borçları yüzde 5 azaldı
2000 yılı sonunda 119.6 milyon dolar olan dış borç stokunun yüzde 55`ini dolar, yüzde 33`ünü de Euro ve euroya dönüşen paralar meydana getiriyordu. 2001 yılında dolar borçların payında 5, 1 Ocak 2002`den itibaren Euro`ya dönüşen borçların payında ise 2 puanlık azalma yaşandı. Buna karşılık, çeşitli paraların bileşiminden oluşturulan ve Dünya Bankası ve IMF`nin kredi ilişkilerinde kullanılan SDR`nin (Özel çekme Hakkı) payı yüzde 3`ten yüzde 11`e kadar çıktı.

Japon Yeni`nin payı ise yüzde 6`dan yüzde 5`e indi. Dış borçların yüzde 1`i İngiliz Sterlini, yüzde 1`i İsviçre Frangı cinsinden kullanılan borçlardan kaynaklanıyor. Eylül 2001 sonu itibariyle Türkiye`nin dış borçlarının 59.9 milyon dolarlık bölümünü dolar cinsinden alınmış borçlar, 37 milyar dolarını Euro ve Euro`ya dönüşen paralar, 6.2 milyar dolarını Japon Yeni cinsinden borçlar oluşturuyor.

Kur riski değişti
Dış borç stokunun yapısında yaşanan bu değişiklik Türkiye`nin dış borçlardan kaynaklanan kur riskini de değiştirdi. Genellikle ülkelerin, ihracat ve diğer döviz gelirlerinin döviz cinsine göre dağılımı ile dış borç stokunun dağılımı arasında paralellik bulunması, kur riskinin en aza indirilmesi açısından önem taşıyor. Dış Ticaret Müsteşarlığı`nın verileri Türkiye`nin ihracat gelirlerinin yüzde 40`ına yakınının Euro ve Euro`ya dönüşen paralar, yüzde 51`inin dolar. Yüzde 5.5`inin İngiliz Sterlini geri kalan bölümünü ise diğer paralar oluşturuyor.

Buna göre Türkiye`nin dolar cinsinden borç stoku ile dolar cinsinden döviz gelirleri arasında tam bir paralellik bulunuyor. Bu nedenle de dolar cinsinden alınan borçlar nedeniyle fazla bir kur riski taşınmıyor. Özellikle 6.2 milyar dolara ulaşan Japon Yeni borçlar nedeniyle Türkiye`nin önemli bir kur riski tayıdığı gözleniyor. Yen cinsinden döviz geliri bulunmayan Türkiye`nin, bu borçlarını ödeyeceği dönemdeki yen/dolar ve yen/euro pariteleri büyük önem taşıyor. Ayrıca, Euro gelirlerinin payının Euro borçlara göre oldukça yüksek olması dikkat çekiyor.

Öte yandan Hazine ve diğer kamu kesimi ile Merkez Bankası`nın 2-9 Ocak günleri arasında yaptığı dış borç geri ödemeleri 150.4 milyon dolar olarak gerçekleşti. Merkez Bankası verilerine göre, sekiz günde Hazine 78 milyon dolarlık, diğer kamu kesimi 21.28 milyon dolarlık, Merkez Bankası ise 6.13 milyon dolarlık geri ödemede bulundu.