Dış Borçlanmada Hızlı Tırmanış

1994 yılından 1999 yılı sonuna kadar yeterli ölçüde dış borçlanmaya gidemeyen Türkiye`nin orta ve uzun vadeli dış borçlanması bu yıl eylül ayına kadar hızlı bir tırmanış gösterdi. Türkiye 1994 yılından bu yana ilk kez ödediğinden daha fazla borçlanarak dışarıdan net kaynak transferi gerçekleştirdi.

Merkez Bankası`nın verilerine göre, bu yıl ocak-eylül döneminde uluslararası piyasalara yapılan tahvil ihraçları da dahil topam 19 milyar 944 milyon dolar tutarında orta ve uzun vadeli dış borçlanmaya gitti. Bu rakam son yıllarda Türkiye`nin bu dönemde gerçekleştirdiği en yüksek dış borçlanmayı oluşturuyor. Hem Hazine`nin iç piyasalardan daha az borçlanıp iç borcunun bir bölümünü dış borca dönüştürmesi politikası hem de artan ithalat ve büyüyen cari işlemler açığının finansmanı dı borçlanmaya hızlı bir ivme kazandırdı.

Dış borçlanmanın 7 milyar 59 milyon dolarla büyük bölümünü Hazine`nin dolar, Euro ve yen piyasalarına gerçekleştirdiği tahvil ihraçları oluşturdu. Aynı dönemde bankalar ise uluslararası piyasalara toplam 492 milyon dolarlık tahvil ihracı gerçekleştirerek borçlandılar. Dolayısıyla borçlanmanın 7 milyar 551 milyon doları tahvil borçlanmasıyla sağlandı.

1999 yılının aynı döneminde uluslararası tahvil piyasalarından yapılan borçlanma sadece 2 milyar 866 milyon dolarda kalmıştı. Bunun tümünü de Hazine borçlanmış, bankalar herhangi bir tahvil ihracında bulunmamıştı.

Ocak-eylül döneminde kamu ve özel sektörün orta ve uzun vadeli dış kredi kullanımı ise 12 milyar 393 milyon dolara yükseldi. Bu yolla dış borç kullanımı 1999 yılının eş döneminde ise 9 milyar 958 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. Kredi kullanımlarının ise 1 milyar 855 milyon dolarını Hazine, 1 milyar 566 milyon dolarını bankalar, 8 milyar 970 milyon dolarını ise diğer sektörler yaptı.

Geri ödemeler 15.9 milyar dolar

Ocak-eylül döneminde Türkiye`nin gerçekleştirdiği toplam dış borç geri ödemeleri ise 15 milyar 873 milyon dolarla geçen yılın oldukça üzerinde gerçekleşti. Bu rakamın 11 milyar 523 milyon dolarını anapara, 4 milyar 350 milyon dolarını ise faiz ödemeleri oluşturdu. Geçen yılın aynı döneminde ise Türkiye, 9 milyar 958 milyon dloarı anapara, 3 milyar 989 milyon doları da faiz olmak üzere toplam 13 milyar doları da faiz olmak üzere toplam 13 milyar 947 milyon dolar tutarında dış borç geri ödemesi yapılmıştı.

Anapara geri ödemelerin 1 milyar 595 milyon doları tahvil borçları için ayrılırken, 9 milyar 926 milyon doları ise orta ve uzun vadeli dış borçlar için gerçekleştirildi.

Net borçlanma

Merkez Bankası`nın verileri Türkiye`nin 1994 yılından bu yana ilk kez orta ve uzun vadeli dış borçlanma ve dış borç geri ödemeleri yoluyla dışarıdan net kaynak girişi sağladı. Bu yılın ilk dokuz ayında yaşanan net kaynak girişi 4 milyar 71 milyon dolar oldu. 1999 yılının eş döneminde ise Türkiye`den net 3 milyar 588 milyon dolarlık kaynak çıkışı yaşanmıştı.

1994 krizinden sonra dış borçlanma konusunda önemli bir darbogaza giren Türkiye, borçlanma ve dış borç geri ödemeleri sonucunda 1994 yılında dışarıya net 5 milyar 923 milyon dolar, 1995 yılında 5 milyar 458 milyon dolar, 1996 yılında 2 milyar 506 milyon dolar kaynak transfer etti. 1994-1999 yıllarını kapsayan dönemde sadece 1997 yılında 968 milyon dolarlık net kaynak girişi oldu. Kaynak çıkışı 1998 yılında 2 milyar 302 milyon dolar, 1999 yılında da 2 milyar 40 milyon dolara ulaştı.

1994-1999 yılları arasında yaşanan toplam kaynak çıkışı, 17 milyar 261 milyon dolara yükseldi Dolayısıyla Türkiye, söz konusu yıllarda cari işlemlerden veya borçlanma dışındaki sermaye hareketleriyle sağladığı gelirlerin önemli bir bölümünü dış borç geri ödemeleri yoluyla yeniden dışarıya transfer etmek zorunda kaldı.

Net kaynak transferinin en önemli etkisi ise Türk Lirası faizleri üzerinde yaşandı. Özellikle dış borç ödemeleri için yeterince dış borç kullanamayan Hazine, bu ödemelerin finansmanı için de iç piyasalardan borçlanmak zorunda kaldığı için Türk Lirası faizleri çok yüksek oranlarda seyretti. Bu yıl Türk Lirası faizlerde yaşanan düşüşün önemli bir nedinini de bu tablonun tersine dönmesi oluşturdu.

Orta ve uzun vadeli borçlanma yoluyla sağlanan net kaynak transferi Kasım ayının son haftalarından itibaren başlayan kısa vadeli yabancı sermaye çıkışının da fazla zorlanmadan finanse edilmesine yardımcı oldu. Başka bir ifadeyle net kaynak girişinin kısa vadeli sermaye çıkışının önemli bir bölümü de finanse edilmiş oldu. (ANKA)