Bütçe Hedefleri Hep Iskaladı

Hükümet 2001 yılı bütçe hedefleri konusunda kararlılığını ortaya koyarken, geriye bakıldığında bütçe hedeflerinin hiçbir yılda tutturulamadığı dikkati çekiyor.

Maliye Bakanlığı`nın 1988-1999 dönemine ilişkin verileri, bütçe hedeflerinin bu dönemde hiç tutmadığı, özellikel bazı yıllarda rekor sapmalar yaşandığını ortaya koyuyor.

Bu dönemde bütçe hedeflerinde görece iyi gerçekleşmeler. Çiller hükümetinin 5 Nisan paketi kapsamında aldığı ek vergilerin dopingiyle açığın hedefin yüzde 21.4 altında çıktığı 1994`te elde edildi. Erbakan hükümetinin denk bütçe hedefinin kağıt üzerinde kalıdğı 1997 yılında ise sapma rekoru kırıldı.

ANKA`nın belirlemelerine göre, anılan dönemdeki bütçe hedef ve gerçekleşmeleri şöyle oldu:

-1988: 18.4 trilyon lira olarak hedeflenen bütçe gelirleri 17.6 trilyona yüzde 4.6 daha düşük kaldı. Harcamaları ise 20.9 trilyonluk hedefe karşılık 21.4 trilyona yüzde 2.7 daha büyük çıktı. Açık hedefe göre yüzde 57.4 saparak 3.9 trilyona ulaştı.

-1989: Gelirler 28.5 trilyon, harcamalar 32.9 trilyon, açık 4.5 trilyon lira olarak hedeflendi. Gelirler 31.4 trilyonla yüzde 10.2, giderler 38.9 triloynla yüzde 18, açık 7.5 trilyon lira ile yüzde 67.7 sapma gösterdi.

-1990: 53.9 trilyon lira olarak hedeflenen gelirler 56.6 trilyon lira ile yüzde 5; 64.4 trilyon lira olarak öngörülen giderler de 68.4 trilyonla yüzde 6.1 daha yüksek çıktı. Bütçe açığı yüzde 11.8`lik sapmayla 11.8 trilyon liraya yükseldi.

-1991: Gelirler 84.1 trilyon lira olarak hedeflenirken 99.1 trilyonla yüzde 17.8 daha yüksek çıktı. Harcamalar ise 132.4 trilyona ulaşarak 101.3 trilyonluk hedefin yüzde 30.7 üzerinde oluştu. Böylece 33.3 trilyanla hedefin yaklaşık iki katı bir bütçe açığı oluştu.

-1992: Gelirler 178.1 trilyonla, 175.9 trilyon liralık hedefi az farkla da olsa aştı. Giderler ise 225.4 trilyon liraya ulaşarak 207.9 trilyonluk hedefin yüzde 8.4 üzerinde çıktı. Açık yüzde 48`lik bir sapmayla 47.3 trilyona ulaştı.

-1993: Bütçe gelirleri 344.4 trilyon, giderleri 397.2 trilyon, açık 52.8 trilyon lira olarak hedeflendi. Gelirler 357.3 trilyon, giderler 490.4 trilyon, açık 133.1 trilyon lira oldu. Gelir hedefinde yüzde 3.8`lik lehte, gider hedefinde yüzde 23.5`lik aleyhte sapma yaşandı. Açık hedefinde ise yüzde 152.2 ile bu dönemin sapma rekoru kırıldı.

-1994: Tansu Çiller hükümeti 627 trilyon gelir hedeflerken, ek vergilerin de katkısıyla gerçekleşme 751.6 trilyonla bunun yüzde 20 üzerinde çıktı. 818.8 trilyon olarak öngörülen bütçe harcamaları ise yüzde 10.2`lik sapmayla, 902.5 trilyona ulaştı. Böylece 191.8 trilyon olarak hedeflenen bütçe açığı yüzde 21.4`lük bir lehte sapmayla 150.8 trilyonda kaldı.

-1995: 1 katrilyon 133 trilyon lira olması hedeflenen gelirler 1 katrilyon 409.3 trilyona; 1 katrilon 330.9 trilyon düzeyinde öngörülen harcamalar 1 katrilyon 724.2 trilyona; 197.9 trilyon lira düzeyinde hedeflenen açık da 314.9 trilyona ulaştı. Gelir hedefinde yüzde 24.4, giderde yüzde 29.5, açık hedefinde yüzde 59.1 sapma yaşandı.

-1996: 2 katrilyon 650 trilyon olarak hedeflenen gelirler 2 katrilyon 728 trilyonla yüzde 2.9; 3 katrilyon 511 trilyon lira düzeyinde öngörülen giderler 3 katrilyon 961.3 trilyonla yüzde 12.8 daha yüksek çıktı. İlk kez katrilyonlu düzeyleri gören açık yüzde 43.2 saparak 1 katrilyon 233.4 trilyon oldu.

-1997: Erbakan hükümeti bütçe gelir ve giderlerini 6 katrliyon 254.9 trilyonla aynı düzeyde hedeflendi. Denk bütçe ve sıfır açık iddiasıyla hazırlanan bütçede gelirleri arıtrmaya yönelik birbiri ardına açıklanan, ancak ekonomik anlamda geçerliliği olmayan paketler kağıt üzerinde kaldı. Gelirler 5 katrliyon 815.1 trilyonla hedefin yüzde 7 altında gerçekleşti. Harcamalar ise 8 katrilyon 50.3 trilyonla hedefin yüzde 28.7 üzerinde çıktı. Sıfır açık hedeflenen bütçede 2 katrilyon 235.2 trilyon liralık bir açık oluştu.

-1998: Bütçe gelirleri 10.8 katrilyon, giderleri 14 katrilyon 789.5 trilyon, açık 3 katrilyon 989.5 olarak hedeflendi. Gelirler 11 katrilyon 811.1 trilyon, giderler 15 katrilyon 614.4 trilyon, açık 3 katrilyon 803.4 trilyon oldu. Gelir hedefinde, yüzde 9.4, gider hedefinde yüzde 5.6, açık hedefinde yüzde 4.7 sapma yaşandı.

-1999 18 katrilyon 30 trilyon olarak hedeflenen gelirler 18 katrilyon 933.1 trilyonla yüzde 5 daha fazla oldu. Giderler 27 katrilyon 143.5 trilyon hedeflenirken, yüzde 3.5 saparak 28 katrilyon 84.7 trilyona ulaştı. 9 katrilyon 151.6 trilyon olan bütçe açığında yalnızca yüzde 0.4`lük bir sapma yaşandı.

-2000: Bütçe gelirleri 32 katrilyon 585 trilyon, harcamalar 46 katrilyon 713.3 trilyon, açık da 14 katrilyon 128.3 trilyon olarak hedeflenmişti. İlk sekiz ayda gelirler 22 katrilyon 155 trilyon, harcamalar 32 katrilyon 471 trilyon, açık 10 katrilyon 317 trilyon lira düzeyinde gerçekleşti.

Ek vergilerin de katkısıyla bütçe gelirlerinin 34 katrilyon 819 trilyona ulaşacağı; harcamaların 46 katrilyon 372 trilyon, açığın da 11 katrilyon 553 trliyon lira düzeyinde kalacağı tahmin ediliyor. (ANKA)