"Bireysel kredilerde artış başladı, konutta azalış sürüyor"

Merkez Bankası’nın Banka Kredileri Eğilim Anketi sonuçları bireysel kredilerde artışın başladığını ancak konut kredilerinde görülen azalışın devam ettiğini gösterdi.

Merkez Bankası’nın, bankaların 2019 yılının ikinci çeyreğine ilişkin değerlendirmeleri ile 2019 yılının üçüncü çeyreğine ilişkin beklentilerini içeren Banka Kredileri Eğilim Anketi'nin 2019 yılı ikinci çeyrek sonuçları incelemesinde şu değerlendirme yapıldı:

Bankaların, işletmeler ve tüm bireysel krediler için uyguladıkları standartları temelde aynı bıraktığı görüldü. 2019 yılının üçüncü çeyreği için beklentiler de işletmelere verilen kredilerde ve tüm bireysel kredi türlerinde standartların temelde aynı kalacağı yönünde oldu.

Anket sonuçları kredi talebi açısından incelendiğinde, yılın ikinci çeyreğinde işletmelerin kredi talepleri genel olarak azalırken, uzun vadeli krediler, yabancı para cinsinden açılan krediler ve büyük işletmelere verilen kredi taleplerindeki azalışın daha belirgin olduğu görüldü. Bireysel kredi türlerinde taşıt ve diğer bireysel kredi taleplerinde artış başlarken, konut kredi talebindeki azalış devam etmiştir. 2019 yılının üçüncü çeyreğine ilişkin beklentiler; lira cinsinden açılan krediler haricindeki tüm işletme kredi türlerinde ve taşıt kredi talebinde azalış görüleceği, konut kredi talebinde artış başlayacağı ve diğer bireysel kredi talebinde artışın devam edeceği yönünde oldu.

Bankaların fon sağlama imkanlarının gelişimi incelendiğinde, yılın ikinci çeyreğinde yurt içi fonlama koşullarının sıkılaştığı, yurt dışı fonlama koşullarının ise gevşediği görüldü. 2019 yılı üçüncü çeyreği için bankaların beklentileri yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarında önemli ölçüde gevşeme olacağı yönünde oldu.

Merkez Bankası raporunda, bankaların işletmelere kullandırdığı kredilere uygulanan standartları temelde aynı bıraktığı belirtildi ve şu değerlendirme yapıldı:

Bankanın likidite pozisyonu, banka dışı mali kesimin rekabeti ve piyasa finansmanı kaynaklı rekabet işletme kredilerine uygulanan standartları gevşetici yönde etkilerken, genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler, endüstri ya da firmalara ilişkin görünüm ile talep edilen teminatlara ilişkin riskler standartların sıkılaştırılması yönünde etkili oldu. 2019 yılının üçüncü çeyreği için bankaların beklentisi işletmelere verilen kredilerde standartların temelde aynı kalacağı yönünde oldu.

Bireysel kredilere uygulanan standartların değişimi incelendiğinde; bankaların tüm bireysel kredi türlerinde uyguladığı standartları değiştirmediği görüldü. Gelecek çeyrek dönem için beklentiler, tüm bireysel kredi türlerinde standartların temelde aynı kalacağı yönünde.

Raporda işletmelerin banka kredilerine olan talebi incelendiğinde, tüm kredi türlerinde azalış görüldüğüne işaret edildi ve şu değerlendirme yapıldı:

Bireysel kredilere olan talep incelendiğinde, konut kredi talebinde geçen dönem beklentileri ile uyumlu olarak azalış görülürken, taşıt kredi talebinde beklentilerin aksine artış gözlenirken, diğer bireysel kredi talebinde beklentilerle uyumlu olarak artış görüldü. 2019 yılının üçüncü çeyreği için beklentiler lira cinsinden açılan krediler haricindeki tüm işletme kredi türlerinde ve taşıt kredi talebinde azalış görüleceği, konut kredi talebinde artış başlayacağı ve diğer bireysel kredi talebinde artışın devam edeceği yönünde oldu.

İşletmelere verilen kredilerde, sabit yatırım, stok artırımı ve işletme sermayesi, borçlanmak için menkul kıymet ihracı, hisse senedi ihracı, banka dışı mali kesimden alınan krediler ile iç finansman talebi azaltıcı yönde etkileyen faktörler olurken; borcun yeniden yapılandırılması, satıcıların peşin alımlarda uyguladığı iskonto ve kolaylıklar, birleşmeler/satın almalar ve yeniden yapılanma, krediler üzerindeki vergi ve benzeri yükler ile diğer bankalardan alınan krediler talebi artırıcı yönde etkileyen faktörler oldu.

Bireysel kredi türlerinden konut kredisi talebini etkileyen faktörlere bakıldığında; konut piyasasına ilişkin beklentiler, tüketici güveni, konut alımı dışındaki tüketim harcamaları ve bireysel tasarruflar talebi azaltıcı yönde etkilerken, talebi artırıcı yönde etkileyen faktör bulunmuyor.

Taşıt kredilerinde, taşıt piyasasına ilişkin beklentiler, tüketici güveni, taşıt alımı dışındaki tüketim harcamaları, diğer bankalardan sağlanan krediler ile diğer finansman kaynakları talebi azaltıcı yönde etkilerken, krediler üzerindeki vergi ve benzeri yükler ile bireysel tasarruflar talebi artırıcı yönde etkiledi.

Diğer bireysel kredilerde ise tüketici güveni, dayanıklı tüketim mallarına yapılan harcama, bireysel tasarruflar, diğer bankalardan sağlanan krediler ile diğer finansman kaynakları talebi azaltıcı yönde etkilerken, menkul kıymet alımları talebi artırıcı yönde etkiledi.

İşletmelere kullandırılan kredilere uygulanan kredi koşul ve kurallarına bakıldığında; ortalama krediler ile daha riskli krediler üzerindeki kar marjının artırıldığı, teminat ihtiyacı, vade, kredi ya da kredi limitinin büyüklüğü ve kredi sözleşmesi özel koşullarına ilişkin koşul ve kuralların sıkılaştırıldığı görüldüğü belirtilen raporda şu açıklamalar yapıldı:

Konut kredilerine uygulanan koşul ve kurallar açısından bakıldığında; ortalama krediler üzerindeki kar marjı azaltılırken teminat ihtiyacı ile kredi/teminat oranına ilişkin koşul ve kuralların sıkılaştırıldığı görüldü. Taşıt kredilerinde de ortalama krediler ve daha riskli krediler üzerindeki kar marjı azaltılırken vade ile teminat ihtiyacına ilişkin koşul ve kuralların sıkılaştırıldığı gözlendi. Diğer bireysel kredilerde ise daha riskli krediler üzerindeki kar marjı artırılırken teminat ihtiyacına ilişkin koşul ve kuralların da sıkılaştırıldığı gözlendi.

Raporda, bankaların fon sağlama imkƒnlarının gelişimi incelendiğinde; yılın ikinci çeyreğinde yurt içi fonlama koşullarının sıkılaştığı, yurt dışı fonlama koşullarının gevşediği görüldüğü belirtilirken, yurt dışı fonlama maliyeti ve diğer koşul ve kurallar sınırlı da olsa, yurt dışı fonlama koşullarını gevşetici yönde etkilediğine dikkat çekildi. Merkez Bankası, 2019 yılı üçüncü çeyreği için beklentinin, yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarında önemli ölçüde gevşeme olacağı yönünde olduğunu duyurdu.