Bankalarda Vadeler Dengesizleşti

Bankacılık sisteminin aktif (varlık) ve pasiflerinin (yükümlülük) vade yapılarında önemli bir dengesizlik olduğu belirlendi.

Bankalar Birliği, bankcılık sektörünün Haziran 2000 sonu itibariyle konsolide bilançolarındaki toplam aktif ve pasiflerinin kalan vadelere göre vade yapısını araştırdı. Buna göre, toplanan mevduat ve kullanılan krediler gibi yükümlülük kalemlerinin yer aldığı ve bankanın kaynak yapısını gösteren pasiflerin önemli bir kısmı kısa vadeye yığıldı. Sistemdeki pasiflerin yüzde 13.5`inin vadesiz, yüzde 31.2`sinin bir aya kadar, yüzde 19.8`inin bir ayla üç ay arası, yüzde 16.1`inin 3 ayla bir yıl arasında vadelere sahip olduğu belirlendi. Bir yıl ve daha uzun vadeli pasiflerin ağırlığı ise yüzde 8 olarak bulundu. Yüzde 11.2`sinin ise vade dağılımı yapılamadı.

Bankaların topladıkları kaynakları gösteren pasiflerindeki bu kısa vadeli yapıya rağmen, başta kullandırdıkları krediler ve menkul değerler cüzdanları olmak üzere tüm varlıklarını gösteren toplam aktiflerinin vade yapısının ise nispeten uzun olduğu belirlendi. Buna göre, sistemin aktiflerinin yüzde 11`i vadesiz, yüzde 18.2`si 1 ay, yüzde 10.2`si 1-3 ay arasında, yüzde 22.7`si ise bir yıl ile üç ay arasında değişiyor. Yüzde 17.5`ini bir yıldan uzun yüzde 20.3`ünü de vadeye göre dağıtılmayanlar oluşturuyor.

Bankalar Birliği`nin sistemin aktif ve pasifleriyle ilgili diğer belirlemeleri şöyle:

-Toplam pasiflerin yüzde 69`unu oluşturan mevduatların önemli bir kısmı kısa vadede yoğunlaşıyor. Toplam mevduatın yüzde 19`u vadesiz, yüzde 60`ı, 1-3 ay vadeli. Vadesi 3 ay-1 yıl arasındaki mevduat, toplam mevduatın 16`sını, vadesi 1-5 yıl arasındaki mevduat ise yüzde 4`ünü oluşturuyor.

-Toplam pasifler içinde yüzde 17`i oranında bir paya sahip olan tasarruf mevduatının yüzde 5`i vadesiz hesaplardan, yüzde 36`sı 1 ay vadeli, yüzde 35`i 1-3 ay vadeli hesaplardan meydana geliyor. Vadesi 1 yılın üzerinde olan mevduatın toplam tasarruf mevduatı içindeki payı yüzde 6.

-Toplam pasifleri yüzde 30`unu, toplam mevduatların ise yüzde 44`ünü oluşturan döviz tevdiat hesaplarının yüzde 56`sı vadesiz ve 1 ay vadeli hesaplardan oluşuyor. 3 aya kadar vadeli döviz tevdiat hesaplarının da eklenmesiyle bu oran yüzd e83`e ulaşıyor.

-Alınan kredilerin yüzde 27`si ve fonlardan sağlanan kaynakların yüzde 37`si 1 yıl ve daha uzun vadeli.

-Seçilmiş aktif kalemleri bazında; kredilerin yüzde 40`ı 3 ay-1 yıl vadelide toplanıyor. Vadesi 3 ay ve daha kısa olan krediler ise toplam kredilerin yüzde 36`sını oluşturuyor. Uzun vadeli krediler arasında vadesi 1-5 yıl arasında olanların toplam içindeki payı yüzde 22, 5 yıl ve daha uzun vadeli olanların payı ise sadece binde 8.

-Menkul kıymetler kaleminde, 3 aya kadar vadeli olanların payı yüzde 27, vadesi 3 ay-1 yıl arasında olanların payı yüzde 32, vadesi 1-5 yıl arasında olanların payı ise yüzde 36. 5 yılın üzerinde vadeli menkul değerlerin toplam içindeki payı ise sadece yüzde 3.

-Aktifler içindeki bağlı menkul değer niteliğindeki hisse senetlerinin yüzde 28`i 3 ay-1 yıl arasında değişen vadelerde, diğer bir yüzde 28`lik bölümü ise 1-5 yıl arasındaki vadelerde bulunurken, bağlı menkul değer niteliğindeki diğer menkul kıymetlerin yüzde 47`si 1-5 yıl vadeli.

-Bilanço dışı yükümlülüklerden repo, swap para alım-satım ve vadeli döviz alım-satım işlemleri de kısa vadelerde yoğunlaşıyor. Sayılan yükümlülükler toplamının yüzde 57`si 1 ay ve daha kısa vadeye sahip. 3 ay ve daha kısa vadeye sahip kısım ise toplam yükümlülüklerin yüzde 77`si kadar. 1 yıldan uzun vadeli pek az işlem yapılıyor, işlemlerin 1 yıl ve daha kısa vadeli kısmı toplamın yüzde 97`sini oluşturuyor. (ANKA)