2001`e yüzde 15 stok enflasyon devretti

2000 yılından 2001 yılına yıllık ortalama enflasyon anlamında ve tüketici fiyatları bazında yüzde 15 oranında stok enflasyon devretti. Stok enflasyon devri toptan eşya fiyatlarında ise yüzde 10.2 olarak hesaplandı.

ANKA`nın yaptığı hesaplamaya göre, son 14 yılın en düşük noktasına düşmekle birlikte başlangıç ve daha sonra belirlenen revize hedeflerin uzağına düşen 2000 yılı enflasyon oranları 2001 yılı hedeflerinin tutturulmasını da tehlikeye soktu. Yıl sonu için tüketici fiyatlarında yüzde 12, toptan eşya fiyatlarında da yüzde 10 olan yıl sonu hedefleri tutturulsa bile, 2001 programıyla TÜFE için hedeflenen yüzde 19.5 ve TEFE için hedeflenen yüzde 15.2 oranının tutturulması neredeyse olanaksız hale geldi.

DİE`nin 1994 bazlı tüketici fiyatları endeksi 2000 sonunda 3415.5`e yükseldi. 2001 yılı ortalama enflasyonunun hesaplanmasında baz oluşturacak olan 2000 yılı ortalama endeksi ise TÜFE`de 2970.4 olarak gerçekleşti. Bu nedenle 2001 yılının ortalama endeksi Aralık 2000 sonundaki 3415.5 seviyesinde gerçekleşecek. Bu durumda da TÜFE`deki yıllık ortalama artış yüzde 15.2`nin altına inmeyecek.

Toptan eşyada fiyatları endeks rakamı ise Aralık 2000`de 2626`ya ulaştı. TEFE`nin 2000 ortalama endeksi ise 2369.9 olarak gerçekleşti. TEFE`de 2000 yılında sıfır artış yaşansa bile, yılın ortalama endeksi Aralık 2000`deki 2626 olacağı için, 2001`in 12 aylık ortalama artışı yüzde 10.8`in altına düşmeyecek.

Dolayısıyla, 2001 yılı için hükümetin 2001 programıyla hedeflediği TÜFE`deki yüzde 19.5`lik 12 ayılk ortalama artışın 15 puanlık, TEFE`deki 15.2`lik hedefin ise 10.8 puanlık bölümü 2000`den devretti. Geriye TÜFE`de 4.9 puanlık, TEFE`de ise 4.4 puan kaldı.

Yıl sonu enflasyon hedefleri gerçekleşirse ne olur?

Yapılan hesaplamalara göre, 2001 yılında yüzde 12 olan TÜFE`deki yıllık (aralık-aralık) hedefin yakalanabilmesi için aylık ortalama enflasyonun yüzde 0.9 ile yüzde 1 oranları arasında kalması gerekiyor. Aylık artışların ortalaması eğer yüzde 1 olarak gerçekleşirse, yıllık artış yüzde 12.7 düzeyine gerileyecek. Bu durumda yüzde 19.5 olarak hedeflenen ortalama yıllık artış yüzde 22.7`ye çıkacak. Aylık ortalama artışın yüzde 0.9 olması durumunda yıl sonu enflasyonu yüzde 11.4, yıllık ortalama ise yüzde 21.9 olacak.

TÜFE`deki artışların aylık ortalaması yüzde 2 olması durumunda yıl sonu enflasyonu yüzde 26.8, yıllık ortalama enflasyon ise yüzde 31.1, aylık ortalamanın yüzde 2.5 olması durumunda yıl sonu enflasyonunu yüzde 34.5, yıllık ortalama ise yüzde 35.5 olacak.

TEFE için öngörüler

TEFE`de yıl sonu için hedeflenen yüzde 10`un yakalanması için de aylık ortalama fiyat artışının yüzde 0.8`i aşmaması gerekiyor. Ortalama aylık artışın yüzde 0.8 olması durumunda yıl sonu enflasyonu yüzde 10 olarak gerçekleşecek. Ancak yüzde 15.2 olarak hedeflenen yıllık ortalama ise yüzde 16.7 olarak gerçekleşti.

TEFE`de aylık ortalama artışların yüzde 1 olması durumunda yıl sonu enflasyonu
yüzde 12.7, yıllık ortalama ise yüzde 18.3 düzeyinde oluşacak. aylık ortalamanın yüzde 1.5 olması halinde ise yıl soun enflasyonu yüzde 19.6, yıllık ortalama da yüzde 22.2 olarak gerçekleşecek. 2000 sonunda yıllık ortalama artış, TEFE`de yüzde 51.4, TÜFE`de ise yüzde 54.9 olarak gerçekleşmişti. 2000 yılı için TÜFE`de ortalama artış hedefi açaklamayan hükümet TEFE için yüzde 38.5 oranında bir hedef ilan etmişti. Ancak 2000 yılında oluşan ortalama yüzde 51.4 oranındaki artışın 26.5 puanlık bölümü 1999 yılından devretmişti. (ANKA)