2000`de kamu bankaları kan kaybetti

Özelleştirilmeleri tartışılan kamu bankaları, 2000 yılında reel anlamda mevduat kaybına uğradı.

ANKA`nın belirlemelerine göre, 2000 sonunda 30 katrilyon 854.3 trilyon lira düzeyinde oluşan yurt içi yerleşiklerin toplam mevduat hacmi, geçen yıl yüzde 44.5 oranında bir nominal artış kaydetti. Toptan eşyada yüzde 32.7 olarak gerçekleşen yıllık enflasyondan arındırıldığında mevduattaki reel artış yüzde 8.9 olarak belirlendi.

Bu artış, özel bankalardaki mevduatlardan kaynaklandı. Özel bankaların mevduat hacmi nominal olarak yüzde 75.9, reel olarak da yüzde 32.6`lık artışla 2000 sonunda 12 katrilyon 346.2 trilyon liraya ulaştı.

Kamu bankalarının 2000 sonunda 18 katrilyon 183.4 trilyon lira düzeyinde oluşan mevduatındaki nominal artış ise yüzde 27.8`le enflasyonun altında kaldı. Enflasyondan arındırıldığında kamu bankalarının mevduatının reel olarak yüzde 3.7 gerilediği bulundu.

Bu arada toplam mevduat hacminde küçük bir paya sahip olan yabancı bankalarının mevduat miktarı da yüzde 128.3`lük reel artışla 324.7 trilyon liraya ulaştı.

Kamu bankalarının 1999 sonunda toplam mevduat hacmi içinde yüzde 66.6 olan payı, 2000 sonunda yüzde 58.9`a düştü. Buna karşılık özel bankaların payı yüzde 32.9`dan yüzde 40`a, yabancı bankaların payı da yüzde 0.5`ten yüzde 1.1`e yükseldi.

Mevduat güvencesinin etkisi

Kasım ayının son haftasında finansal piyasalarda likidite sıkıntısı biçiminde ortaya çıkan kriz üzerine alınan önlemler arasında yer alan tüm mevduatların güvence kapsamına alınması uygulaması da yılın son haftalarında özel bankalardaki mevduatlarda hızlı bir artışa yol açtı. 24 Kasım`dan yılın son iş günü 26 Aralık`a kadar olan dönemde kamu bankalarındaki mevduat yüzde 6.4 oranında 1 katrilyon lira dolayında artarken, özel bankalardaki mevduat artışı yüzde 32.7`ye ulaştı. Yaklaşık bir aylık dönemde özel bankalara net 3 katrilyon liranın üzerinde mevduat girişi oldu.

Bu gelişmede, bankalardaki mevduata yüzde 100 oranında devlet güvencesi verilmesi sonucunda, tasarruf sahiplerinin yüksek faiz veren özel bankalara yönelmesinin etkili olduğu belirtiliyor.

Banka kredilerindeki artış

Mevduat bankalarının kullandırdıkları krediler geçen yıl yüzde 23.4`lük bir reel artışla 25 katrilyon 688.9 trilyon liraya ulaştı.

Mevduattaki gelişmenin tersine kamu bankalarının kredilerinin daha hızlı arttığı dikkati çekti. Kamu bankalarının kredi hacmi yüzde 35.9`luk bir reel artışla 8 katrilyon 422.7 trilyon liraya ulaştı.

Kredi hacminde en büyük paya sahip olan özel bankalarının kredileri ise yüzde 18.2`lik reel artışla 16 katrilyon 405.4 trilyon lira oldu. Yabancı bankalarının kredileri de reel olarak yüzde 17.7 artarak 860.8 trilyon liraya çıktı.

Toplam kredi hacmi içinde kamu bankalarının 1999 sonunda yüzde 29.8 olan payı, 2000 sonu itibariyle yüzde 32.8`e çıkarken, özel bankaların payı yüzde 66.7`den yüzde 63.9`a, yabancı bankaların payı da yüzde 3.5`lik düzeyinden yüzde 3.3`e geriledi.