10 milyar dolarlık gerginlik

Fransa`nın sözde Ermeni Yasa Tasarısı`nda Türkiye aleyhine bir tutum sergilemesi, bu ülkenin Türkiye ile toplam 10 milyar doları bulan ekonomik ve ticari ilişkilerini tehlikeye soktu. İş dünyasına karşı ‘‘soğukkanlı olun’’ çağrıları yapılsa da Fransa`nın izlediği bu tutum ilişkilerin askıya alınmasını gündeme getirdi.


TÜRKİYE ile eski ve köklü ilişkileri bulunan Fransa ile son yıllarda artan ekonomik ve ticari ilişkiler, Fransa`nın sözde Ermeni Yasa Tasarısı`nı onaylanması ile bir belirsizlik içine girdi. Her ne kadar işadamlarına ‘‘soğukkanlı olun’’ çağrısı yapılsa da, beklentiler Türkiye ile Fransa arasındaki ilişkilerin artık eskisi gibi olamayacağı yönünde. Türkiye`ye yatırım yapan ülkeler arasında 5.3 milyar dolarlık onaylanlış projeyle ilk sırada yer alan Fransa, Türkiye`nin ihracatında 5`inci, ithalatında ise 3`üncü sırada yer alıyor.

Türk ve Fransız girişimcilerinin birbirlerine duydukları güvenin ve gelecekteki sağlam ortaklık ilişkilerinin göstergesi olan bu rakamlar, şimdi Fransa`nın tutumu nedeniyle kritik bir dönemece girdi. Bu ülke ile ticari ilişkilerin daha da gelişmesi ve çeşitlenmesi beklenirken, Fransa`nın sözde Erkemi Yasa Tasarısı`nda Türkiye aleyhine karar almış olması, ilişkilerin bir süre dondurulacağının da habercisi.


İlişkiler artıyordu:

Son birkaç yıldır Türkiye`nin dış ekonomik ilişkilerinde öncelikli ülkeler arasında üst sırılarda yer alan Fransa ile ilişkiler özellikle Gümrük Birliği`nin yürürlüğe girdiği 1996 yılından bu yana artarak gelişti. Gerek yabancı sermaye yatırımları, gerek ihracat ve ithalatta gelişen ilişkilerde, Fransa`nın tavrı daha çok güçlü olduğu alanlarda ve Orta Asya pazarına yönelik yatırımlarında Türk firmaları ile birlikte hareket etme yönünde oldu.

Doğrudan yatırımlarının yüzde 80`den fazlasını gelişmiş ülkere yapan Fransa, son birkaç yıldır Türkiye`ye de ağırlık verdi. Gelişmekte olan ülkeler arasında Brezilya`dan sonra Türkiye`ye 2`inci sırada önem veren Fransa, onaylanmış 5.3 milyar dolarlık projesiyle yabancı sermaye açısından Türkiye`ye gelen ülkeler arasında ilk sıraya yükseldi. Ağırlıklı olarak çimento, taşıt araçları yan sanayii, kimyasal ürünler alanlarında yatırım yapan ancak turizm ve sağlık dahil pekçok sektörde de Türkiye`ye gelen Fransız şirketlerinin sayısı ise 198`e ulaştı. Bu firmaların gerçekleştirdiği yatırım tutarı ise 3 milyar dolar civarında.

Fransa ile Türkiye arasındaki ihracat ve ithalat ilişkileri de son yıllarda oldukça ivme kazandı. Türkiye`nin ihracatında 1 milyar 336 milyon dolarla 5`inci ülke olan Fransa, ithalatta ise 2 milyar 842 milyon dolarda 3`üncü sırada. 1990`lı yılların başından bu yana düzenli olarak artan Fransa`ya ihracatta, ağırlığı sanayi ürünleri almakta. Bu ülkeye yapılan ihracatta ana sektör olarak tekstil ve konfeksiyon başta gelirken, motorlu kara taşıtları yan sanayii için de Fransa önemli bir ülke.

Fransa ile Türkiye arasındaki ilişkiler sadece dış ticaret ile sınırlı kalmamakta. Türkiye açısından Fransa, turizm potansiyeli olan ülkelerin başında yer alırken, 1999 yılı itibariyle gelen turist sayısı 270 bin civarında. Bu yıl bu sayısının artmış olduğu bilinirken, tatillerini Fransa`da geçiren Türklerin sayısında da son yıllarda önemli bir artış gözlendi. Bu arada Fransa, Türkler`in en çok yaşadığı Avrupa ülkelerinden de biri. 280 bin civarında Türk`ün yaşadığı Fransa, bu konuda Almanya ve Hollanda`dan sonra 3`üncü ülke konumunda.


Fransız ürünlerine boykot çağrısı:

ANKARA Ticaret Odası (ATO) Başkanı Sinan Aygün, Fransız mallarına boykot çağrısında bulundu. Aygün, yaptığı açıklamada, Fransa Parlamentosunun tarihi gerçeklere rağmen aldığı siyasi karara karşı, iş dünyasının ekonomik ceza uygulaması gerektiğini bildirdi.

İtalya üzerinde etkili olan ekonomik yaptırımları hatırlatan Aygün, Türkiye`de ürütilmeyen ve ithal yoluyla Türkiye`ye giren Fransız mallarına karşı boykot çağrısında bulundu. Soruna zamanında müdahale etmede hükümetin geç kaldığı konusunda ciddi şüpheleri bulunduğunu da ifade eden Aygün, ‘‘Dış politikada kan kaybediyoruz. Türkiye içe kapanmanın bedelini pahalı ödüyor’’ dedi.

Fransa`da alınan sözde Ermeni soykırımını tanıma kararının, AB ilişkilerinde soğuma olduğu bir döneme rastlamasının tesadüf olmadığını belirten Aygün, Türkiye`nin bilinçli bir kuşatma altında olduğunu, karara karşı iş dünyasının ekonomik ceza uygulaması gerektiğini belirtti. Aygün, başka ülkelerde benzer girişimlerin önünü almakiçin Türkiye`nin çok ciddi tepki vermesini gerektiğini anlatırken, en etkili yolun Fransız mallarına amborgo uygulanması olacağını bildirdi.

Kaslowski: İlişki bozmak kolay, soğukkanlı olalım:

TÜRK Fransız İş Konseyi Başkanı ve TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Aldo Kaslowski, sözde Ermeni soykırımı tasarısının Fransa Meclisi`nde yasalaşması üzerine, ‘‘Tasarı kabul edilmişse bizim arzumuz yerine getirilmemiştir’’ dedi. Aldo Kaslowski, DEİK tarafından düzenlenen ‘‘Dış Ekonomik İlişkilerdeki Darboğazlar ve Gelecek Dönem Beklentileri’’ konulu toplantı arasında tasarının kabulüyle ilgili haberi basın mensuplarından öğrendikten sonra yaptığı açıklamada, her iki ülkenin bundan sonra daha soğukkanlılıkla işlerine bakmaları gerektiğini ifade etti.

Kaslowski, ‘‘İlişkileri bozmak kolay, ama tekrar inşa etmek çok zordur. Bundan sonra ilişkilerimizde neler değişecek ona iyi bakmamız gerekiyor’’ diye konuştu. Tasarının kabul edilmesinin ticari boyutunda kendilerine düşen görevler için herşeyi yapmaya çalışacaklarını ifade eden Kaslowski, tasarının ticari ilişkileri etkilemeyeceğini düşündüğünü söyledi.


Fransa ile iş yapanlar gözden geçirecek:

İKTİSADİ Kalkınma Vakfı (İKV) Başkanı Meral Gezgin Eriş, Türkiye`ye bu kadar haksızlık yapabilen bir ülke ile ekonomik ilişkilerin gelişmesini beklememek gerektiğini söyledi. Eriş, tasarının özellikle Fransa tarafından ele alınmasının son derece garip bir çelişki olduğunu ifade ederek, şunları söyledi: ‘‘Çünkü Fransa çok kısa bir süre önce yaşamış olduğu Cezayir konusunun tarihe havale edilmesini ortaya koymuş bir ülkedir. Burada haklılığı son derece tartışmalı olan böyle bir tasarının Fransa`dan yasalaşmış olmasını akılla bağdaştırmak mümkün değil.’


Çağlayan: Fransa büyük bir hata yaptı:

ANKARA Sanayi Odası Başkanı Zafer Çağlayan, Fransa`nın büyük bir hata yaptığını bildirdi. Çağlayan, tasarının Fransız Meclisi`nde yasalaşmasının iki ülke ilişkilerinde telafisi zor yaralar açacağını, Fransa`nın yaptığı bu haksız davranışın bedelini hem siyasi, hem de ekonomik olarak ödemek zorunda kalacağını vurguladı. Çağlayan, ‘‘Bu kararla Fransa tüm Avrupa için kapıyı açmıştır. Asıl bundan sonrası tehlikeli bir gelişme olarak karşımıza çıkacaktır. Bir virüs gibi tüm Avrupa`da yayılacaktır. İşte tembelliğin, işte ihmalkarlığın, işte içteki kısır siyasi çekişmelerin sonu budur’’ dedi.


Paris, ihalelerden dışlanabilir:

SÖZDE Ermeni soykırımı tasarısının Fransız Meclisinden geçmesinin ardından gözler bu ülkenin, Türkiye`de başta savunma ve enerji olmak üzere devam eden ihalelerindeki ‘‘kaderine’’ çevrildi. Ankara`da dün itibarıyla başlatılan değerlendirme toplantılarının ardından, Fransa`ya karşı ne gibi bir yaptırım uygulanacağı netleşecek. Bu arada, Genelkurmay`ın da konuyu değerlendirdiği stratejik bir ortak olarak gördüğü bir ülkenin, Ermeni tasarısına karşı duyarsız kalmasından rahatsız olduğu ifade ediliyor. Askerlerin de bu paralelde, ortak uluslararası projelerde Fransız muhataplarına tavır koyması düşünülüyor. Buna göre, Ankara`nın Paris`i ilk etapta toplamı 8 milyar dolara yakın savunma ihalelerinden dışlayabileceği belirtiliyor. Şu anda, Fransa, Türkiye`nin 1000 tank üretimini öngören 7 milyar dolarlık tank ihalesinde adaylardan bir tanesi.

Burada önemli ölçüde şansını sıfıra indiren Fransa, ayrıca 500 milyon dolara yakın 6 adet Aviso tipi denizaltı karakol gemisi, Alcatel`in kazandığı 200 milyon dolarlık istihbarat uydusu ve yine Aselsan ortaklığı ile 100 milyon dolar civarındaki F-16 elektronik harp sistemi ihalelerinde zor günler yaşayabilir. Türkiye`nin kazandığını ilan etmesine rağmen Paris ile resmen kontrat imzalamadığı bu ihalelerde, Fransa`nın Ermeni tasarısı yüzünden iptalle karşılaşabileceği ifade ediliyor. Türkiye`ye 14 Thomson tipi uzun menzilli radar teslim eden Fransa, 600 milyon dolarlık ERYX tanksavar füze sistemlerini de üretmek için resmi ihaleyi kazanmasının ardından Ankara`nın startını da bekliyor. Geleceğin ağır nakliye uçağında ortaklığın yanısıra, uzun menzilli Airbus uçaklarını da Fransa`dan alan Türkiye`nin, ayrıca bu ülkeye enerji ihalelerinde de bazı sürprizler yapabileceği ifade ediliyor.