GameStop (!) Borsalar, Emtia ve Kripto Para

Günümüz teknolojisi ve algoritmik işlemler yapan robotlar sayesinde fiyat hareketlerinde oluşabilen muazzam volatilite, 2021 yılının başında başka bir seviyeye geçmiş durumda. 1987 Kara Pazartesi’ne benzer 2011 ve 2018’de yaşanan Flash Crash olarak adlandırılan, çok ani satış ve fiyat düşüşlerinin peşi sıra satışları tetikleyerek domino etkisi yarattığı olaylara bir yenisi daha ekleniyor. Ancak bu sefer borsanın genelinde eş zamanlı bir düşüşten ziyade aşırı oranda açığa satılan hisselerde durdurulamayan yükseliş, geri kalan hisselerde ise henüz sınırlı kalan bir düşüş hareketi yaşanıyor. 

GameStop’ta başlayan alışılmadık hızda yaşanan ralliler ABD borsalarındaki diğer hisselere de yayılmış vaziyette. Aralarında Nokia, American Airlines gibi büyük firmaların da olduğu, açığa satılan ve üzerinde fiyat baskısı olan hisseler son günlerde eş zamanlı yükseldi. 

Bu firma hisselerini açığa satan belli başlı hedge fund ve türev ürünler portföyü yöneten yatırım bankaları, zararlarını kabul etmeyerek buradaki pozisyonlarının miktarını yükseltti. Zararlar gün geçtikçe katlanarak arttı ve artık durum içinden çıkılamayacak bir seviyeye gelmiş durumda. Tersine dönmediği takdirde 1997 Asya krizi sonrası 1998’deki Long Term Capital Management (LTCM) adlı hedge fund’da yaşananlar tekrardan yaşanabilir. Tek fark o zamanki krizin uluslararası piyasalarda işlem gören çeşitli Asya ülkelerinin sabit getirili menkul kıymetlerde (SGMK) yani tahvillerde yaşanırken bugünkü olayın ABD borsalarında hisse senetleri piyasasında yaşanıyor olması.

İki olayın benzerliği ise ABD’de borsaya kote olan Nokia gibi bazı şirketlerin ve bu hisseler üzerine yazılı türev araçların New York ve Chicago borsalarından başka Frankfurt gibi borsalarda da işlem görüyor olması. Uluslararası piyasalar 2021 yılında, eskisi kadar olmasa da on-shore ve off-shore olarak hala daha birbirine bağlı. Her ne kadar Deutsche Bank örneğinde olduğu gibi yurt dışı operasyonlardan devamlı olarak zarar edilmesi sonucu yurda dönme hızında artış olsa da.

1998’de LTCM’e 3,6 milyar dolar zararı kabul ettirilerek fon kapatılmış, arkasında bıraktığı çok daha büyük OTC tezgahüstü türev araçların yatırım bankalarına bıraktığı harabe de Fed hakemliğinde yatırım bankalarıyla yapılan toplantıyla aralarında çözülmüş, gereken noktalara gereken yamalar yapılmıştı. 2008’den beri Fed’in yaptığı yamaların büyüklüğü ne hızla artıyor bakarsanız, Fed’in bu sefer ABD dolarındaki tekelini kullanarak GameStop gibi bir hisseden başlayan hareket yüzünden bir büyük yama daha yapmasının kendi itibarını iyice yitirmesine sebep olacağını görebiliriz. Sonuçta kağıt üstünde bu devasa zararları yazan hedge fonlar, birkaç milyon küçük yatırımcı, Z jenerasyonu ve profesyonel olmayan yatırımcılara karşı kaybediyor.

2019 Mart’ında TCMB ve sermaye grupları arasında geçen krizi ve Swap Vakası’nın mekaniğini anlarsanız bu hafta ABD borsalarında yaşanan olayların da mekaniğini anlarsınız. Kur ve hisse senetleri farklı finansal enstrümanlar da olsa, kullanılan türev araçlar farklı da olsa, arz talep ilişkisi sonucunda ortaya çıkan fiyatlar ve oluşan zararın kabul edilip realize edilmediği durumlarda işlerin ne kadar çığrından çıkabildiğini görmüş olduk.

ABD borsalarında başlayan bu hareket fazla büyüdü ve aracı kurumlar bu hisselerde alımları bir süreliğine işleme kapattı. Alımlar kapanınca aktivist küçük yatırımcı bu sefer bir diğer ağır bir biçimde açığa satılan piyasa ons gümüş piyasasına akın etti. Dün ons gümüş fiyatı yüzde 6’ya yakın değer kazanınca ABD’de yetkililer olayın büyümesini engellemek adına geri atmak zorunda kaldılar. Kapatılan hisseler bugün tekrardan işleme açıldı . Açılınca da olayların boyutu nereye varacak izleyeceğiz.

Aktivist hareketin en son açıklaması “Piyasaları manipüle ediyorlar, çünkü onların para birimini kullanıyoruz” olmuştu. ABD doları üretilebiliyor ancak fiziki gümüşün aynı hızda üretilmesi mümkün değil. Gümüş piyasasına geçiş, kripto paralarına geçiş için basamak gibi düşünülebilir. Borsalardan, dolayısıyla para biriminden başlayan bu hareketin sırasıyla gümüş gibi emtialara ve en son kripto paralara kadar dayanması, yaşananların birkaç gün içerisinde bitmeyeceğine işaret.

Son olarak; Bitcoin’i desteklediğini açıktan ilan eden Tesla’nın kurucusu ve CEO’su Elon Musk ile Türkiye Cumhuriyeti bugün yapılan açıklamayla birlikte artık aynı safta yer alıyor.