Yeni Nesil Finansın Temel Taşı: Kripto Para Bankacılığı

Geçtiğimiz yıl, günlük yaşantımızdan iş yapma biçimimize, eğitimden, alışverişe ve ödeme yöntemlerimize kadar birçok alışkanlığımız dijitalleşti, değişti. Bu zorunlu dijitalleşme, bankacılık ve ödeme teknolojileri dünyasına da aynı hızda yansıdı. Online ve temassız ödeme gibi terimler toplumun her kesimine tanıdık hale geldi. Doğal olarak bankalar, müşteri edinimlerini güvenli, online çözümler ile sürdürme yoluna gittiler ve mevcut bankacılık hizmetlerinde birçok değişiklik yaşandı. Hem kripto paraların yükselişi hem de mevcut ekonomik konjonktür, kripto paraların bankacılık hizmetleri arasına girmesini sağladı. Bir başka yazının konusu olmasına rağmen şunu da ekleyelim; nakit kullanımının azaldığı bu dönemde merkez bankaları da dijital para birimleri, yani CBDC’ler, konusundaki çalışmalarını hızlandırdı. 

Özetle, pandemi sürecinin finansal piyasalar üzerindeki etkileri ve kurumsal yatırımcıların açıklamaları, kripto paraların yükselişe geçmesinde etken oldu.

Düzenleyicilerin Bitcoin gibi kripto paralara mesafeli durması ve bu faaliyetleri bir gözetim altına almak istemesi, bankalar için yeni bir fırsat doğurdu. Uyumluluk konusunda halihazırda düzenleyicilerle birlikte çalışan bankalar, kripto paraların saklanması, alım satım işlemleri gibi yeni hizmetler için “kripto para bankacılığı” işlemlerine başladı. Bankalar, bankacılık hizmetlerini kripto para ekonomisini destekleyecek veya alım/satımlara aracılık edecek şekilde genişlettiler.

Kripto Para Bankacılığı Nedir?

Günümüzde örneklerini ABD ve Avrupa’da görmeye başladığımız kripto para bankacılığı, kripto paraların mevcut finansal sisteme dahil edilmesi ve sistemin düzenleyiciler tarafından denetlenebilmesi açısından büyük önem taşıyor. Bu kurumlara sunulan regüle edilmiş ortamın Türkiye gibi kripto para konusunda geniş yatırımcı kitlesine ve genç nüfusa sahip bir ülkede de hayata geçirilmesi, ülke ekonomisi adına oldukça yararlı bir adım olacaktır.

Kripto para bankacılığı hizmeti veren bankaları, yapı ve faaliyet alanlarına göre üçe ayırmak mümkün. Bunlardan ilki, kripto para dostu geleneksel bankalardır. Bu bankalar kripto para borsaları ile iş birliğinde bulunan ve devamında kendi bünyesinde de müşterilerine kripto para saklama hizmeti veren kuruluşlardır. İsviçre Devlet Bankası (BKB)’nın bankacılık grubu iştiraki olan Bank Cler, özellikle genç nesli hedef alarak kripto para ticareti ve saklama hizmeti verir. ABD’de faaliyet gösteren Silvergate ise Paxos, Circle ve Gemini gibi kripto para piyasalarındaki önemli oyuncularına hizmet sağlar. 

İkinci türü “yenilikçi kripto para bankaları” olarak değerlendirebiliriz. Bu bankalar hizmetlerini geleneksel bankacılık enstrümanları yerine tamamen kripto paralar üzerine kurgular. İsviçre merkezli SEBA ve Sygnum yenilikçi kripto para bankalarının ilk temsilcilerindendir ve müşterilerine saklama, alım satım, varlık yönetimi, kripto para tabanlı mortgage kredisi ve B2B bankacılık hizmetleri verir.

Üçüncü tür ise, özel bir kullanım alanına odaklanan kripto para bankalarıdır. Bunlar, genellikle ödeme alanında kripto para dönüşümü yapabilen debit kartlar ve sadakat programları gibi alanlara odaklanır. Örneğin ABD’de Kraken Finance, İngiltere’de Revolut bu klasmana ait kuruluşlardır.

Dünyada Kripto Para Bankacılığının Gelişimi

“Kripto para bankacılığı” kavramı ilk kez 2015 yılında ortaya atıldı. Kripto paraların değerinin büyük ölçüde itibari para birimine dayanması, bu alanda hizmet veren borsalar ve cüzdan sağlayıcıları için güvenilir itibari para birimi - kripto para birimi dönüşüm kanallarını kritik bir ihtiyaç haline getirdi. Kurum ve kullanıcı tarafındaki riskleri azaltmak için operasyon ve uyumluluk alanında önemli bir iş gücüne ihtiyaç duyan kripto para kuruluşları, bu konuda önemli bir kas gücüne sahip olan bankaları cazip bir iş ortağı olarak görmeye başladılar. Nitekim, kripto para piyasalarında kapsayıcı bir düzenlemenin olmaması, iş birliklerinin sağlanması aşamasında bankaların konuya temkinli yaklaşmasına sebep oldu. O yıllarda kripto para piyasalarının da henüz olgunlaşmamış olması sebebiyle bankaların bu yaklaşımını doğal karşılamak gerekli. Bugün güvenilir bir kripto para piyasası için büyük önem arz eden kara para aklama (AML), terörün finansmanı (CTF), müşterini tanı (KYC) ve işlemini tanı (KYT) gibi süreçler, o dönemde henüz yaygın olarak kullanılmıyordu. ABD’de Metropolitan Commercial Bank, Coinbase ile yaptığı iş birliği sayesinde ilk kripto para dostu banka olarak bilinirken, kripto para bankacılığı kavramının da öncülüğü yapmış oldu.
Kripto para bankacılığının önünü resmi olarak açan ilk hareket ise, 2019 yılında İsviçre Finansal Piyasalar Denetleme Kurumu'nun (FINMA) ortaya koyduğu denetim stratejisi ile birlikte gelen blokzincir tabanlı ödeme yönergesiydi. Devamında SEBA ve Sygnum’a sağlanan lisans ile birlikte dünyanın ilk kripto para bankaları faaliyete geçmiş oldu. 

Bankaların kripto para bankacılığına giriş yapmasıyla sağlanan düzenlenmiş ortam sayesinde kurumsal oyuncular ve genç nesil, yatırımlarını ülke içindeki kuruluşlarda tutarken, ülke ekonomisini yönetenler, kripto para sektörünün potansiyelini ölçümlemek adına önemli tecrübeler kazanıyor. Şu anda birçok düzenleyici, kripto paralara kaygıyla yaklaşırken, ABD ve Avrupalı düzenleyicilerin kripto para bankacılığına olan ılımlı yaklaşımını takdir ediyorum.

Genel resme baktığımızda kripto para bankacılığının henüz çok başlarında olmamıza rağmen, ülkemizdeki bankacılık bilgi birikimi ve hizmet yelpazesi sayesinde dünyadaki sayılı bankacılık ağlarından birine sahibiz. Üstelik bu hizmetleri kısa sürede içselleştiren ve adapte olan genç ve dinamik bir nüfusumuz var. Bir artı olarak ülkemizde kripto paraların oldukça ilgi gördüğünü de biliyoruz. 

Bir öngörü ile yazımı bitireyim; kripto paraların önünü açacak doğru düzenleme adımlarını atar ve yatırımları gerçekleştirirsek, ülkemizi yeni nesil finans ve kripto para bankacılığı merkezi haline getirebiliriz ve bu, Türkiye’nin geleceği için önemli bir adım olur.